مجله نماوا، علی افتخاری
در فاصله حدود دو هفته به برگزاری نود و سومین دوره جوایز اسکار، مروری بر برخی نکات تاریخ این جوایز خالی از لطف نیست.
۱- اولین جوایز آکادمی علوم و هنرهای سینمایی در ۱۹۲۹ در یک مراسم شام خصوصی با حضور حدود ۲۷۰ نفر در هتل معروف هالیوود روزولت برگزار شد. اکنون این مراسم در دالبی تیه‌تر برگزار می‌شود (در نزدیکی روزولت) برگزار می‌شود. دالبی تیه‌تر دهمین محلی است که در تمام این سال‌ها مکان برگزاری جوایز اسکار بوده است. مراسم اسکار اولین بار در ۱۹۵۳ از تلویزیون پخش شد.
۲- اولین جایزه اسکار بهترین بازیگر مرد به امیل یانینگز برای «آخرین فرمان» و «Way of All Flesh» اعطاء شد.
۳- والت دیزنی کاریکاتوریست و انیماتور و خالق شخصیت‌های کارتونی ماندگار مانند میکی ماوس، در دوران کاری خود که حدود نیم قرن ادامه داشت، درمجموع ۵۹ بار نامزد جایزه اسکار شد و ۲۲ بار این جایزه را به خانه برد که از این جهت رکورددار است. او در ۱۹۵۴ چهار جایزه اسکار گرفت که از این لحاظ هم رکورددار است.
۴- «بن‌هور» (۱۹۵۹)، «تایتانیک» (۱۹۹۷) و «ارباب حلقه‌ها: بازگشت پادشاه» (۲۰۰۳) موفق‌ترین فیلم‌های تاریخ برگزاری جوایز اسکار هستند. هر سه فیلم برنده ۱۱ جایزه شدند. «بازگشت پادشاه» تنها فیلمی است که در تمام بخش‌هایی که نامزد شده بود، جایزه گرفت. «داستان وست ساید» با ۱۰ پیروزی، تنها فیلم تاریخ جوایز اسکار با تعداد پیروزی دو رقمی است.
۵- جان فورد با دریافت چهار جایزه اسکار بهترین کارگردانی بین کارگردان‌ها رکورددار است. او برای فیلم‌های «خبرچین» (۱۹۳۵)، «خوشه‌های خشم» (۱۹۴۰)، «چقدر دره من سبز بود» (۱۹۴۱) و «مرد آرام» (۱۹۵۲) اسکار گرفت. ویلیام وایلر و فرانک کاپرا هر یک با سه پیروزی در بخش کارگردانی بعد از فورد بیشترین جایزه را گرفتند.
۶- کریستوفر پلامر در ۸۲ سالگی مسن‌ترین برنده جایزه اسکار شد. او برای فیلم «تازه‌کارها» (۲۰۱۰) جایزه اسکار بهترین بازیگر مرد مکمل را دریافت کرد. پیش از پلامر، جسیکا تندی با ۸۱ سال سن این رکورد را داشت. او برای فیلم «رانندگی برای خانم دیزی» (۱۹۸۹) اسکار بهترین بازیگر زن را برد.
۷. تیتم اونیل جوان‌ترین برنده اسکار است. او در ۱۰ سالگی برای «ماه کاغذی» برنده جایزه اسکار بهترین بازیگر زن نقش مکمل شد. در اولین سال‌های برگزاری جوایز اسکار برای مدتی کوتاه جایزه‌ای به نام جایزه جوانان اعطاء می‌شد که شرلی تمپل در شش سالگی برنده آن شد.
۸- کاترین هپبرن برنده چهار جایزه اسکار شد که یک رکورد است. هر چهار جایزه او در بخش بهترین بازیگر زن بود: «نیلوفر پیچ» (۳۳-۱۹۳۲)، «حدس بزن چه کسی برای شام می‌آید» (۱۹۶۷)، «شیر در زمستان» (۱۹۶۸) و «کنار برکه طلایی» (۱۹۸۱). هپبرن در فیلم آخر با هنری فاندا یکی دیگر از افسانه‌های هالیوود همبازی بود. هپبرن یک رکورد دیگر هم دارد. بین اولین نامزدی و آخرین نامزدی اسکار او ۴۸ سال فاصله است. او در مجموع ۱۲ بار نامزد اسکار شد.
۹- جک نیکلسن با ۱۲ نامزدی اسکار در میان بازیگران مرد رکورددار است. اولین نامزدی او برای «ایزی رایدر» (۱۹۶۹) بود. او سه بار برنده اسکار شده که از این جهت در میان بازیگران مرد با والتر برنان و دانیل دی-لوییس برابر است. او برای «پرواز بر فراز آشیانه فاخته» (۱۹۷۵ – بهترین بازیگر مرد)، «دوران مهرورزی» (۱۹۸۳ – بهترین بازیگر مرد مکمل) و «بهترین شکل ممکن» (۱۹۹۷ – بهترین بازیگر مرد) اسکار گرفت.
۱۰- مریل استریپ با ۲۱ نامزدی – هفده بار در بخش بهترین بازیگر زن و چهار بار در بخش بهترین بازیگر زن مکمل بیش از هر بازیگر دیگری در تاریخ جوایز اسکار نامزد شده است. او سه بار نیز برنده شده است: «کریمر علیه کریمر» (۱۹۷۹- بهترین بازیگر زن مکمل)، «انتخاب سوفی» (۱۹۸۲ – بهترین بازیگر زن) و «بانوی آهنین» (۲۰۱۱ – بهترین بازیگر زن).
۱۱- دانیل دی-لوییس سه بار برای فیلم‌های «پای چپ من» (۱۹۸۹)، «خون بپا می‌شود» (۲۰۰۷) و «لینکلن» (۲۰۱۲) برنده اسکار بهترین بازیگر مرد شده و از این لحاظ بین بازیگران مرد رکورددار است.
۱۲- آدریان برودی در ۲۹ سالگی برای «پیانیست» برنده جایزه بهترین بازیگر مرد شد و بین برنده‌های این بخش از همه جوان‌تر است.
۱۳- «همه چیز درباره ایو» (۱۹۵۰)، «تایتانیک» (۱۹۹۷) و «لا لا لند» (۲۰۱۶) هر یک با ۱۴ نامزدی اسکار رکورددار هستند. «همه چیز درباره ایو» در نهایت برنده شش جایزه شد، «تایتانیک» ۱۱ جایزه برد و «لا لا لند» هم شش جایزه گرفت.
۱۴- پیتر اوتول با هشت نامزدی بی‌آنکه جایزه دریافت کند، رکورددار است. او در ۲۰۰۲ یک اسکار افتخاری گرفت. اوتول برای فیلم‌های «لارنس عربستان» (۱۹۶۲)، «بکت» (۱۹۶۴)، «شیر در زمستان» (۱۹۶۸)، «خداحافظ آقای چیپس» (۱۹۶۹)، «طبقه حاکم» (۱۹۷۲)، «بازیگر بدل» (۱۹۸۰)، «سال محبوب من» (۱۹۸۲) و «ونوس» (۲۰۰۶) نامزد اسکار بود.
۱۵- مارلون براندو از ۱۹۵۱ تا ۱۹۵۴ چهار سال پیاپی برای فیلم‌های «تراموایی به نام هوس» ، «زنده‌باد زاپاتا!»، «جولیوس سزار» و «در بارانداز» در بخش بهترین بازیگر مرد نامزد اسکار شد که این یک رکورد بین بازیگران مرد است. او در مجموع ۸ بار نامزد اسکار شد و دو بار برای «در بارانداز» و «پدرخوانده» (۱۹۷۲) این جایزه را برد.
۱۶- بت دیویس (۱۹۴۲- ۱۹۳۸) و گریر گارسن (۱۹۴۵- ۱۹۴۱) پنج سال پیاپی در بخش بهترین بازیگر زن نامزد اسکار شده و از این نظر بین بازیگران زن رکورددار هستند.
۱۷- تنها سه فیلم پنج جایزه اصلی آکادمی معروف به «پنج بزرگ» را دریافت کرده‌اند: «در یک شب اتفاق افتاد» (۱۹۳۴)، «پرواز بر فراز آشیانه فاخته» (۱۹۷۵) و «سکوت بره‌ها» (۱۹۹۱) تنها فیلم‌هایی هستند که در پنج بخش شامل بهترین فیلم، بهترین کارگردان، بهترین بازیگر مرد، بهترین بازیگر زن و بهترین فیلمنامه (اقتباسی یا غیراقتباسی) پیروز شدند.
۱۸- فیلم کره‌ای«انگل» (۲۰۱۹) به کارگردانی بونگ جون هو در تاریخ جوایز آکادمی اولین فیلم خارجی‌زبان است که برنده اسکار بهترین فیلم شده است. این فیلم همچنین اولین فیلم خارجی‌زبان است که در تاریخ جوایز آکادمی در هر دو بخش اسکار بهترین فیلم و اسکار بهترین فیلم بلند بین‌المللی برنده شده است. پیش از این پنج فیلم «زد» (۱۹۶۹) از الجزایر، «زندگی زیباست» (۱۹۹۸) از ایتالیا، «ببر پنهان، اژدهای غران» (۲۰۰۰) از تایوان، «عشق» (۲۰۱۲) از اتریش و «رُما» (۲۰۱۸) از مکزیک در هر دو بخش نامزد شدند و در حالی که برنده جایزه بهترین فیلم بلند بین‌المللی شدند، اما جایزه اسکار بهترین فیلم را نبردند.
۱۹- لایزا مینه‌لی برای «کاباره» (۱۹۷۲) اسکار بهترین بازیگر زن را برد. او تنها برنده اسکار است که پدر و مادرش هم اسکار گرفته‌اند. مادرش جودی گارلند در ۱۹۳۹ یک اسکار افتخاری دریافت کرد و پدرش وینسنت مینه‌لی در ۱۹۵۹ برای «ژی‌ژی» برنده اسکار بهترین کارگردان شد.
۲۰- آلفرد هیچکاک افسانه‌ای پنج بار نامزد اسکار بهترین کارگردان شد، اما هیچ‌گاه برنده نشد.
۲۱- جان ویلیامز آهنگساز در میان سینماگران در قید حیات بیشترین تعداد نامزدی را دارد. او در دوران کاری خود ۵۲ بار نامزد اسکار شده که اولین آن‌ها با «دره عروسک‌ها» در ۱۹۶۷ و آخرین آن‌ها دو دوره قبلی جوایز اسکار با «جنگ‌های ستاره‌ای: خیزش اسکای‌واکر» بود. ویلیامز برای فیلم‌های «ویولن‌زن روی بام»، «آرواره‌ها»، اولین فیلم «جنگ‌های ستاره‌ای»، «ئی‌تی» و «فهرست شیندلر» پنج بار برنده جایزه اسکار بهترین موسیقی شده است.
۲۲- برابر با قوانین اسکار، بازیگران نمی‌توانند در یک بخش دو نامزدی به دست بیاورند، اما نامزدی جداگانه در بخش‌‌های اصلی و مکمل مانعی ندارد. اسکارلت جوهانسن در نود و دومین دوره جوایز اسکار با نامزدی در بخش بهترین بازیگر زن (برای «داستان ازدواج») و بخش بهترین بازیگر زن مکمل (برای «جوجو خرگوش»)، دوازدهمین بازیگری شد که در تاریخ اسکار در یک سال دو نامزدی کسب کرده‌اند. ۱۱ بازیگر قبلی، فی بینتر (در ۱۹۳۸)، ترزا رایت (در ۱۹۴۰)، بری فیتزجرالد (در ۱۹۴۴)، جسیکا لنگ (در ۱۹۸۲)، سیگورنی ویور (در ۱۹۸۶)، آل پاچینو (در ۱۹۹۲)، اما تامپسن و هالی هانتر (هر دو در ۱۹۹۳)، جولین مور (در ۲۰۰۲)، جیمی فاکس (در ۲۰۰۴) و کیت بلانشت (در ۲۰۰۵) بودند. هانتر اولین بازیگر زن بود که در یک سال دو نامزدی کسب کرد و توانست برنده اسکار بهترین بازیگر زن (برای «پیانو») بشود.
۲۳- جیمز دین تنها بازیگری است که پس از مرگ دو بار نامزد اسکار شد (۱۹۵۶ برای «شرق بهشت» و ۱۹۵۷ برای «غول»)
۲۴- در ۱۹۴۰، روزنامه لس آنجلس تایمز، ممنوعیت آکادمی را نقض کرد و اسامی تمام برندگان اسکار را پیش از برگزاری مراسم منتشر کرد. در نتیجه، آکادمی سنت پاکت‌های مهر و موم شده را بنا گذاشت که تاکنون نیز ادامه داشته است.
۲۵- تندیس‌های اسکار عملاً جزو اموال آکادمی علوم و هنرهای سینمایی هستند. در نتیجه، هر برنده جایزه آکادمی یا وراث او پیش از آنکه بتوانند اسکار او را بفروشند، ابتدا باید آن را به قیمت یک دلار به آکادمی پیشنهاد بدهند. این قانون برای آن است که برنده‌های اسکار را از فروش جوایز خود در جهت اهداف تجاری منصرف کند و جوایز اسکار که پیش از ۱۹۵۰ اعطاء شدند شامل آن نمی‌شوند. اسکاری که اورسن ولز در ۱۹۴۱ برای فیلمنامه «همشهری کین» دریافت کرد، سال ۲۰۱۱ در یک حراجی به قیمت ۸۰۰ هزار دلار فروخته شد.
۲۶- «جوکر» در جوایز اسکار ۲۰۲۰ نامزد اسکار بهترین فیلم شد. این فیلم بعد از «بلک پنتر» دومین فیلم برگرفته از قصه‌های مصور بود که نامزد اسکار بهترین فیلم شد، همچنین اولین فیلم اقتباس‌شده از شخصیت‌های دی‌سی کامیکس بود که نامزد دریافت جایزه اصلی اسکار شد. «جوکر» در عین حال با ۱۱ نامزدی اولین فیلم برگرفته از قصه‌های مصور است که بیش از هر فیلم دیگری در این حوزه در تاریخ جوایز اسکار نامزد اسکار شده است.
۲۷- در ۱۹۹۹، کیت بلانشت و جودی دنچ هر دو برای بازی در نقش ملکه الیزابت در «الیزابت» و «شکسپیر عاشق» نامزد اسکار شدند. دنچ تنها برای هشت دقیقه بازی در «شکسپیر عاشق» جایزه اسکار بهترین بازیگر زن مکمل را برد. در همین حال، بلانشت جایزه را به گوئینت پالترو واگذار کرد که او هم برای «شکسپیر عاشق» نامزد بود.
۲۸- ادیت هد طراح لباس هشت جایزه اسکار گرفت و از این جهت بین سینماگران زن رکورددار است.
۲۹- دو بازیگر زن دو سال پیاپی برنده اسکار شدند: لوییز راینر برای «زیگفلد بزرگ» (۱۹۳۶) و «زمین خوب» (۱۹۳۷) و کاترین هپبرن برای «حدس بزن چه کسی برای شام می‌آید» (۱۹۶۷) و «شیر در زمستان» (۱۹۶۸).
۳۰- دو بازیگر مرد دو سال پیاپی برنده اسکار شدند: اسپنسر تریسی برای «کاپیتان‌های شجاع» (۱۹۳۷) و «شهر پسران» (۱۹۳۸) و تام هنکس برای «فیلادلفیا» (۱۹۹۳) و «فارست گامپ» (۱۹۹۴).
۳۱- جرالدین پیج و آل پاچینو هر دو در هشتمین نامزدی اسکار خود، برنده این جایزه شدند که این یک رکورد است.
۳۲- امسال برای اولین بار در تاریخ جوایز آکادمی دو کارگردان زن (کلویی ژائو برای «سرزمین کوچ‌نشین‌ها» و امرالد فنل برای «زن جوان امیدوارکننده» در بخش بهترین کارگردانی نامزد اسکار شدند. تا پیش از این دوره تنها پنج زن نامزد اسکار بهترین کارگردانی شدند. لینا ورتمولر کارگردان و فیلمنامه‌نویس ایتالیایی اولین نفر بود. او برای فیلم «هفت خوشگل» (۱۹۷۷) نامزد دریافت این جایزه شد و در بخش اسکار بهترین فیلمنامه غیر اقتباسی نیز نامزد بود. جین کمپیون برای «پیانو» (۱۹۹۳)، سوفیا کوپولا برای «گمشده در ترجمه» (۲۰۰۳)، کاترین بیگلو برای «قفسه درد» (۲۰۰۹) و گرتا گرویگ برای «لیدی برد« (۲۰۱۸) نفرات بعدی بودند. بیگلو تنها زن برنده جایزه اسکار کارگردانی است. جالب اینکه او در مراسم اسکار ۲۰۱۰ برای دریافت این جایزه همسر سابقش جیمز کامرون را شکست داد که با «آواتار» نامزد بود.
۳۳- پیتر فینچ («شبکه») و هیث لجر («شوالیه تاریکی») تنها بازیگرانی هستند که بعد از مرگ برنده جایزه اسکار شده‌اند. اسکار لجر – و تمام دارایی‌های او – به دختر کوچکش ماتیلدا اهدا شد.
۳۴- دو کارگردان دو سال پیاپی برنده اسکار شدند: جان فورد برای «خوشه‌های خشم» (۱۹۴۰) و چقدر دره من سبز بود (۱۹۴۱) و جوزف ال. منکه‌ویتس برای «نامه‌ای به سه همسر» (۱۹۴۹) و «همه چیز درباره ایو» (۱۹۵۰)
۳۵- «سرزمین عسل» به کارگردانی تامارا کوتفسکا و لوبومیر استفانوف از مقدونیه شمالی در جوایز اسکار ۲۰۲۰ اولین فیلمی لقب گرفت که در تاریخ آکادمی همزمان در دو بخش بهترین فیلم بلند بین‌المللی (با نام قبلی بهترین فیلم خارجی‌زبان) و بهترین مستند بلند نامزد شده است.
۳۶- بدشانس‌ترین فیلم‌های تاریخ جوایز اسکار «نقطه عطف» (۱۹۷۸) به کارگردانی هربرت راس و «رنگ ارغوانی» ساخته استیون اسپیلبرگ (۱۹۸۶) هستند. هر دو فیلم نامزد ۱۱ جایزه اسکار شدند، اما هیچ جایزه‌ای نگرفتند.
۳۷- «کاباره» (۱۹۷۲) برنده هشت جایزه اسکار شد، اما جایزه بهترین فیلم را نبرد که از این جهت رکورددار است.
۳۸- باب هوپ بازیگر، کمدین، خواننده، ورزشکار و نویسنده انگلیسی – امریکایی که ژوئیه ۲۰۰۳ در سن صد سالگی درگذشت، با ۱۹ بار اجرا در این زمینه رکورددار است. او بین سال‌های ۱۹۳۹ تا ۱۹۷۷، اجرای مراسم اهدای جوایز آکادمی علوم و هنرهای سینمایی را برعهده داشت. به گفته منتقدان ابراز اشتیاق ساختگی او برای اجرای مراسم اسکار به بخشی از بازیگری‌اش بدل شده بود. اگرچه، هوپ هرگز نامزد دریافت جایزه اسکار نشد، اما آکادمی علوم و هنرهای سینمایی چهار مرتبه با اهدای جوایز افتخاری از او تقدیر کرد.
۳۹- جایزه بهترین فیلم خارجی‌زبان (با نام فعلی فیلم بلند بین‌المللی) اولین بار سال ۱۹۵۷ در بیست و نهمین دوره جوایز اسکار اعطاء شد. پیش از آن برنده جایزه فیلم خارجی‌زبان با یک جایزه دستاورد ویژه تقدیر می‌شدند.
۴۰- گریر گارسن («خانم مینیور») با پنج دقیقه و سی ثانیه طولانی‌ترین مدت سخنرانی پس از دریافت جایزه را در میان برندگان دارد.
۴۱- «بربادرفته» (۱۹۳۹) با ۲۳۴ دقیقه طولانی‌ترین فیلم برنده اسکار بهترین فیلم است. «بربادرفته» همچنین اولین فیلم رنگی برنده اسکار بهترین فیلم است. «مارتی» (۱۹۵۵) با ۹۰ دقیقه کوتاه‌ترین فیلم برنده اسکار بهترین فیلم است.
۴۲- جولیا فیلیپس اولین زنی است که در مقام تهیه‌کننده اسکار بهترین فیلم دریافت کرد. او برای «نیش» (۱۹۷۳) برنده شد.
۴۳- هیچ‌کس اتفاقات لحظه‌های پایانی هشتاد و نهمین دوره جوایز اسکار در ۲۰۱۶ را فراموش نمی‌کند. وارن بیتی و فی داناوی ستاره‌های فیلم کلاسیک «بانی کلاید» به‌اشتباه فیلم موزیکال «لا لا لند» را به عنوان برنده اسکار بهترین فیلم اعلام کردند، این در حالی بود که عملاً فیلم «مهتاب» برنده این جایزه شده بود. پاکتی که در آن نام اما استون به عنوان برنده جایزه بهترین بازیگر زن برای «لا لا لند» معرفی شده بود، به‌اشتباه به بیتی و داناوی داده شده بود و آن‌ها نام «لا لا لند» را به عنوان فیلم پیروز در بخش اسکار بهترین فیلم اعلام کردند. بازیگران و عوامل «لا لا لند» روی صحنه آمدند و آماده سخنرانی بودند که برگزارکنندگان مراسم این اشتباه را تصحیح کردند. این اشتباه یکی از بی‌نظم‌ترین پایان‌های مراسم اسکار را رقم زد.
۴۴- جان هیوستن تنها کارگردانی است که با کارگردانی پدر و دخترش آن‌ها را به اسکار رساند. او در ۱۹۴۸ فیلم «گنج سی‌یرا مادره» را با بازی پدرش والتر هیوستن کارگردانی کرد که جایزه اسکار را برای او به همراه داشت و خودش هم جایزه کارگردانی را برد. هیوستن حدود چهار دهه بعد با کارگردانی دخترش آنجلیکا هیوستن در فیلم «شرف پریزی» (۱۹۸۵)، او را هم به اسکار رساند.
۴۵- «کابوی نیمه‌شب» (۱۹۶۹) به کارگردانی جان شله‌زینجر تنها فیلم درجه X است که برنده اسکار بهترین فیلم شده است.
۴۶- ایتالیا رکورددار دریافت بیشترین جایزه اسکار فیلم بلند بین‌المللی است. این کشور از ۱۹۴۷ تا این دوره ۶۷ بار در این رقابت شرکت کرد. ایتالیا درمجموع ۱۴ بار برنده شده که شامل ۱۱ جایزه اسکار فیلم بلند بین‌المللی و سه جایزه ویژه این بخش است. این کشور همچنین تا پیش از این ۳۱ بار نامزد اسکار شده و بعد از فرانسه (۴۰ نامزدی) بیشترین نامزدی را کسب کرده است. ایتالیا آخرین بار در ۲۰۱۳ با «زیبایی بزرگ» به کارگردانی پائولو سورنتینو جایزه اسکار بهترین فیلم بلند بین‌المللی را دریافت کرد.
۴۷- کیت بلانشت برای بازی در نقش کاترین هپبرن در «هوانورد» (۲۰۰۴) به کارگردانی مارتین اسکورسیزی، اولین بازیگر زنی بود که برای بازی در نقش یک برنده دیگر جایزه آکادمی، اسکار می‌گیرد.
۴۸- وودی آلن ۲۴ بار نامزد اسکار شده است؛ ۱۶ بار در مقام فیلمنامه‌نویس، هفت بار در مقام کارگردان و یک بار در مقام بازیگر. او بیش از هر نویسنده دیگری در بخش فیلمنامه نامزد اسکار شده است. آلن برای «آنی هال» (۱۹۷۷)، «هانا و خواهرانش» (۱۹۸۶) و «نیمه‌شب در پاریس» (۲۰۱۱) سه اسکار بهترین فیلمنامه غیراقتباسی و برای «آنی هال» اسکار بهترین کارگردانی را برد. او همچنین رکورد مسن‌ترین دریافت‌کننده جایزه بهترین فیلمنامه غیراقتباسی را دارد. (آلن در ۷۶ سالگی برای «نیمه‌شب در پاریس» اسکار گرفت).
۴۹- سیدنی پواتیه برای کار خود در فیلم «سوسن‌های صحرایی» (۱۹۶۳) اولین بازیگر آمریکایی-آفریقایی بود که جایزه اسکار بهترین بازیگر مرد را گرفت.
۵۰- مارلی ماتلین در ۱۹۸۷ برای «بچه‌های یک خدای کهتر» اولین بازیگر زن ناشنوای برنده اسکار لقب گرفت.
