مجله نماوا، رضا صائمی
نماوا در یک تمهید هوشمندانه مستند «مهین» را در پلتفرم خود به نمایش گذاشته؛ با توجه به جنایت هولناک قتل بابک خرمدین که ذهن جامعه را پریشان کرد تماشای این مستند که درباره اولین قاتل زن سریالی است میتواند کنجکاویبرانگیز و تماشایی باشد و علاوه بر تعلیقهای درونی از تعلیق بیرونی و اجتماعی هم بهره ببرد. واقعیت این است که قتلهای زنجیرهای و سریالی بیش از هر جرم دیگری، وجدان جمعی را جریحهدار میکند چنانکه در قصه بابک خرمدین شاهد بودیم که اعتراف پدر و مادرش نسبت به قتلهای دیگر چه واکنش مشمئزکنندهای را در افکار عمومی به همراه داشت. آنچه در قصه خرمدین و مهین مشترک است و بیش از هر چیز به یک پرسش بدل میشود نسبت بین عاطفه و خشونت است. اینکه چطور پدر و مادری به قتل فجیع فرزندان خود دست میزنند یا چطور زنی مثل مهین که خود یک مادر است و بالطبع عواطف بیشتری در او برجسته است دست به قتل پیرزنهایی میزند که همجنس خود او هستند. آنچه این شخصیت را عجیبتر میکند عقاید و باورهای مذهبی اوست. مهین زنی چادری است و اهل عبادت و زیارت و مدام با خدای خود راز و نیاز میکند. در چهره او هم ردی از سنگدلی و قساوت پیدا نیست و این مخاطب را بیشتر کنجکاو میکند تا به معمای مهین و قتلهای سریالیاش بیاندیشد.
مستند «مهین» روایت و ساختاری دوگانه دارد. در ابتدا صحنههای مربوط به شیوه قتلهای او به شکل نمایشی بازسازی میشود و در نیمههای دوم به بعد فیلمهای واقعی از بازجوییها به نمایش گذاشته میشود. درواقع ما با یک مستند پرتره، معمایی، جستجوگرانه و بازسازیشده مواجه هستیم که قرار است از یک زن افسونگر رمزگشایی کند. قاتلی خونسرد که با ماشین رنوی خود با پرسهزنی در شهر طعمههای خود را شکار میکند. قتلهای حسابشده و با برنامهریزی قبلی. ابتدا مسمومیت و بعد قتل و در ادامه سرقت طلاها. جالب اینکه مهین چنان در این کار پیش میرود که بهتدریج به قاتل حرفهای بدل میشود و حتی تا مرحله قتل با اسلحه هم جلو میرود که در دام میافتد. از زمان دستگیری مهین، مستند مدام بین مهین واقعی و مهین نمایشی در رفتوآمد است و تلاش میکند با بهرهگیری از ظرفیتهای دراماتیک و مستند به شکل توامان مخاطب را در رمزگشایی از یک پرونده قتل با خود همراه کند. البته این تحقیق و جستجو دو لایهی جنایی و روانشناختی دارد. به این معنا که مستند تلاش میکند در عین پردهبرداری از راز قتلها و نحوه به وقوع پیوستن آنها دلایل و انگیزههای قتل را هم در کانون روایت خود قرار دهد و بهنوعی به روانشناسی قاتل هم دست بزند. از این حیث مستند «مهین» را میتوان یک پژوهش تصویری در ارتباط با روانشناسی جنایت دانست که سویه اغنایی داشته و تلاش میکند ضمن رمزگشایی از یک قتل، آگاهیبخشی نسبت به یک موقعیت نابهجار رفتاری و اخلاقی را هم صورتبندی کند. مستند از ریتم خوبی برخوردار است که یکی از دلیل مهم آن تعلیق ذاتی خود سوژه است که تماشای آن را به تجربهای مکاشفهای بدل میسازد. اینکه چطور یک زن و مادر که عاشق فرزندنش است به قاتل حرفهای بدل میشود و اینکه چقدر فقر و نابسامانی زندگی شخصی میتواند یک آدم معتقد و نزدیک به خدا را به قاتل بندههای خدا تبدیل کند.