این روزها ساره بیات با مجموعه طولانی دل و شخصیت رستا با انتقادات زیادی نسبت به بازی‌اش روبرو است. نقش دختر معصوم و عاشق دل‌شکسته که در این سریال بازی می‌کرد، در کنار بسیاری از کاراکترهایی که تاکنون بازی کرده است، تکراری و غلو شده به نظر می‌رسید. مسیر پر از درد و اشک‌های تمام‌نشدنی هم، شخصیت رستا را از تبدیل‌شدن به یک کاراکتر زن حساب‌شده و قهرمان کنشگر بازمی‌داشت.
بااین‌همه، ساره بیات از بازیگران توانای سینمای ایران است. گواهش هم‌بازی‌های خوبی است که در سال‌های نه‌چندان دور ارائه کرده است. بیات کارش را با مقلد شیطان ساخته افشین صادقی شروع کرد. بعدها بازی در مجموعه تلویزیونی یک‌مشت پر عقاب، ساخته اصغر هاشمی و در مقابل حامد بهداد قرار گرفتن او را به بازیگری شناخته‌شده تبدیل کرد. سکوی پرتاب بیات، اما همکاری با اصغر فرهادی در جدایی نادر از سیمین بود.
بیات با بازی در درام تحسین‌شده و اسکاری اصغر فرهادی، خود را به جمع سوپراستارهای تازه‌وارد سینمای ایران وارد کرد و طی چند سال با انتخاب‌های درست و حساب‌شده، این موقعیت را تثبیت کرد.
اما ساره بیات از آن دسته بازیگرانی بود که مسیر درستش را ادامه نداد. انتخاب‌هایش به سمت گیشه و سینمای تجاری رفت و به چهره ثابت آثار شبکه نمایش خانگی تبدیل شد. همه نبوغ و انعطاف‌پذیری که قبلاً نشان داده بود با آثاری چون رحمان 1400 و عاشقانه به ورطه ابتذال افتاد و از یاد رفت.
این روزها، ساره بیات، عنکبوت را در نوبت اکران دارد. فیلمی که شاید او را دوباره به مسیر حرفه‌ای و بازی‌های خوبی که از او دیده‌ایم بازگرداند. با پایان یافتن مجموعه دل هم می‌توان امیدوار بود که سایه این نقش رهایش کند و بازی نه‌چندان خوبش فراموش شود. هم‌زمان با نمایش عنکبوت در فستیوال بوسان و تولد چهل‌سالگی ساره بیات نگاهی می‌اندازیم به برخی از بهترین نقش‌آفرینی‌های او.
1- جدایی نادر از سیمین (اصغر فرهادی)
بازی در «جدایی نادر از سیمین» بی‌شک بهترین نقش‌آفرینی ساره بیات تا امروز است. بیات که آن زمان چهره چندان شناخته‌شده‌ای نبود، در مقابل چهره‌هایی مثل شهاب حسینی و لیلا حاتمی ظاهر می‌شود، اما با بازی خوبش به‌خوبی به چشم می‌آید. در «جدایی»، بیات در نقش راضیه به یک چالش اساسی کشیده می‌شود. بازی برونگرای بیات با بزنگاه‌های عاطفی تعیین‌کننده، شمایل زن مصیبت‌دیده را به‌خوبی به تصویر درمی‌آورد. نوع نگاه، بازی بدنی که موقعیت اجتماعی راضیه را منعکس می‌کند و راحتی بیات در مقابل دوربین، راضیه را به بهترین نقش او تبدیل می‌کند. اغراق نیست اگر این کاراکتر را شاه نقش کارنامه کاری ساره بیات بدانیم.
2- ناهید (آیدا پناهنده)
ساره بیات در ادامه مسیر بازیگری‌اش و در جستجوی نقش‌های خاص و متفاوت به «ناهید» و همکاری با آیدا پناهنده می‌رسد. ناهید زنی شهرستانی است که بعد از جدایی از همسر معتاد و قماربازش و با داشتن پسری نوجوان، دلباخته مرد دیگری شده است. «ناهید» جامعه‌ای را به تصویر درمی‌آورد که ظاهری مدرن و امروزی دارد، اما در باطن وابسته به سنت‌ها و رسوم قدیمی است و از زنان برای اطمینان از حیات این زندگی سنتی استفاده می‌کند. ناهید هم زنی مصیبت‌دیده است و زندگی سختی می‌گذراند، اما جایگاه اجتماعی او از راضیه بسیار متفاوت است. درک ساره بیات از شخصیتش و بازی که درونی و عاطفی است به‌شدت به باورپذیر شدن نقش کمک می‌کند. به‌علاوه، بیات با «ناهید» فرصت پیدا می‌کند توانایی‌هایش را در مقام نقش اول یک درام کاملاً زنانه به محک بگذارد.
3- عادت نمی‌کنیم (ابراهیم ابراهیمیان)
«عادت نمی‌کنیم» نسبت به تجربه‌های قبلی بیات، فیلم متفاوتی محسوب می‌شود. اول‌ازهمه اینکه بیات در نقش مهتاب، زنی مدرن و امروزی است و به طبقه اجتماعی متوسط جامعه تعلق دارد. از سوی دیگر، شخصیت مهتاب، زنانگی لجام‌گسیخته‌ای دارد که با تردید در زندگی زناشویی‌اش نمود پیدا می‌کند. مهتاب قربانی نیست، اما باید بتواند هم ذات پنداری مخاطب را جلب کند تا او را با خود همراه کند. درعین‌حال، تردید و شک عجیب مهتاب به همسرش، نباید سایه جنون و دیوانگی به خود بگیرد، وگرنه ارتباط مخاطب با کاراکتر مهتاب در همان ابتدا قطع خواهد شد. بازی یکدست و به‌قاعده ساره بیات، در «عادت نمی‌کنیم» کاملاً در تناسب با لحن فیلم و فضای کلی شخصیت‌پردازی آن است. اجرای ساده اما به‌اندازه، مهم‌ترین ویژگی بازی بیات در «عادت نمی‌کنیم» است.
4- بیست‌ویک روز بعد (سید محمدرضا خردمندان)
برای ساره بیات که در حال تبدیل‌شدن به ستاره اول سینمای ایران بود، بازی در «بیست‌ویک روز بعد» یک ریسک بزرگ محسوب میشد. «بیست‌ویک روز بعد» فیلم اول کارگردانش بود، پروژه‌ای مستقل و جمع‌وجور که در سینمای نوجوان جای می‌گرفت و نقش مادر هم یک نقش مکمل بود با گریم و ظاهری متفاوت. بااین‌همه ساره بیات این ریسک را می‌پذیرد و اتفاقاً چقدر خوب در یک نقش مکمل می‌درخشد. او که تا اینجای کار توانایی‌اش را در خلق لحظات عاطفی به ثبت رسانده است در «بیست‌ویک روز بعد» بی‌آنکه تلاش کند خود را در مرکز توجه قرار دهد، نقش مادری بیمار را به‌خوبی و باظرافت تمام بازی می‌کند.
5- اتاق تاریک (روح‌الله حجازی)
«اتاق تاریک» فیلم مهمی در کارنامه کاری ساره بیات محسوب می‌شود. چراکه تولد کاراکتر هاله در این فیلم، شروع بازی‌هایی است که بعدها او را گیر می‌اندازد. همین کاراکتر را بعدها در «زرد» و «عاشقانه» هم می‌بینیم و کاراکتر هاله به شناسنامه کاری ساره بیات تبدیل می¬شود. بااین‌حال، هاله ویژگی‌های شخصیتی جذابی دارد که به بیات فرصت می‌دهد خود را به چالش بکشد. غرور و نخوتی که هاله پشت آن مخفی می‌شود تا ترس¬ها و ناآرامی‌های درونی‌اش را پشت آن پنهان کند، شخصیتی دوگانه می‌آفریند که بازی آن نیز نیازمند ظرافت و دقت خاصی است. از سوی دیگر تقابل شخصیت هاله و همسرش که از جایگاه اجتماعی و تفاوت سنی آن‌ها می‌آید و بحران عاطفی که کاراکترها درگیر آن هستند، بیات را وادار می‌کند با همه توانایی‌اش، مقابل دوربین ظاهر شود و به این نقش جان دهد.
6- محمد رسول‌الله (مجید مجیدی)
ایفای نقش‌های تاریخی همیشه دشوار و پر چالش بوده است. پیشینه مذهبی شخصیت حلیمه، مادر حضرت محمد را هم که در نظر بگیریم، پیچیدگی‌های این نقش در اجرا مشخص می‌شود. ساره بیات در نقش مادر پیامبر اسلام، در فیلم مجیدی نقش مهمی بر عهده دارد. بیات با چهره ساده‌اش در این نقش به‌خوبی می‌نشیند، اما مهم‌تر از آن، نوع بازی‌اش است. بیات بی‌آنکه هاله تقدس این شخصیت را خدشه‌دار کند، موفق می‌شود تصویری ملموس و جذاب بیافریند و بیننده را با این کاراکتر همراه کند.
