جاناتان دمی Jonathan Demme فیلمساز صاحب‌نام امریکایی که او را با فیلمهایی چون «سکوت بره‌ها» The Silence of the Lambs و «فیلادلفیا» Philadelphia می‌شناسیم، بیست و ششم ماه آوریل ۲۰۱۷، در سن ۷۳ سالگی در منهتن نیویورک درگذشت. با نگاهی به فیلم‌های جاناتان دمی متوجه خواهیم شد که نمی‌توان او را در دسته‌بندی یا ژانر خاصی از فیلمسازی قرار داد. با سابقه کاری بیش از ۴۰ سال، دمی با فیلم «سکوت بره‌ها» The Silence of the Lambs به شهرت رسید. «سکوت بره‌ها» یکی از تنها سه فیلمی است که برنده پنج جایزه مهم اسکار (بهترین فیلم، کارگردانی، بازیگر مرد، بازیگر زن و فیلمنامه) شده است. او با دلسوزی و شور و عشق به انسانیت که در فیلم‌هایش به آن توجه می‌کند یادگاری بزرگ از خود به‌جای گذاشته است.
در اینجا برای گرامی داشتن یاد و خاطره این فیلمساز برجسته در روز تولدش، ۹ فیلم برتر او را با یکدیگر مرور می‌کنیم.
1974 Caged Heat
آغاز به کار کارگردانی دمی در ۱۹۷۴ با فیلم گیشه‌ای Caged Heat بود. بعد از ساخت دو فیلم کم‌بودجه برای راجر کورمن افسانه‌ای، دمی سرمایه اولیه‌ای برای فیلم خودش که نویسندگی آن را نیز برعهده داشت جمع‌آوری کرد. اگر تنها این فیلم را به‌خاطر نتیجه موفق دمی در ساخت این ژانر نیمه-طنز و شگفت‌زده کردن همه به‌خاطر سرعت عملش در تبدیل شدن به کارگردانی موفق در سال‌های آتی بخواهیم ببینیم هم ارزش دیدن دارد.
۱۹۸۰ Melvin and Howard
این فیلم کمدی-درام به نویسندگی بو گلدمن و کارگردانی دمی از طرف منتقد مشهور فیلم پائولین کائل همزمان با اکرانش در سال ۱۹۸۰ «یک کار تقریبا بی‌نقص از تخیلی دلسوز» توصیف شده بود. این فیلم بر اساس یک داستان واقعی درباره مالک پمپ‌بنزین اوتاه است که ادعا می‌کند پس از انجام یک عمل تصادفی از روی مهربانی، تبدیل به یکی از ذینفعان وصیتنامه هاورد هیوز شده است. فیلم جایزه اسکار را برای گلدمن و بازیگر نقش مکمل زن مری استینبورگن به همراه داشت و همچنین نامزدی اسکار برای بازیگر نقش مکمل مرد جیسون روباردز را در پی داشت. ریچ نوردویند سردبیر قدیمی مجله تایمز گفته بود: این فیلم براساس برخی نقاط قوت دمی به‌عنوان کارگردان کار پیش می‌رود؛ او عاشق فیلمنامه‌ها و دیالوگ‌های قوی است. دمی عاشق بازیگرانش است و آن‌ها هم عاشق او هستند و این‌چنین دمی به بازی‌های فوق‌العاده‌ای دست یافت.
۱۹۸۴ Stop Making Sense
این فیلم هم‌چنان یکی از بهترین فیلم‌های مستند کنسرت تمام دوران محسوب می‌شود. نگاه دمی به تاکینگ هدز Talking Heads، به‌خصوص خواننده اصلی دیوید بیرن، باعث شکل‌گیری فیلمی شد که ترکیبی از درایت و موسیقی است. بتسی شارکی منتقد فیلم پیشین لس آنجلس تایمز در سال ۲۰۱۵ درباره این فیلم چنین نوشت: هدف‌گیری خاصی که دمی روی بایرن، خلاقیت و سراسیمگی‌هایش نشانه رفت، باعث ساخته شدن فیلمی اساسی شد.
۱۹۸۷ Swimming to Cambodia
این فیلم نسخه دمی از مونولوگ اسپالدینگ گری نویسنده و بازیگر این کار است که براساس اوقاتی که در طول اقامتش در حین فیلمبرداری «میدان‌های کشتار» The Killing Fields در سال ۱۹۸۴ در جنوب‌شرقی آسیا گذرانده است ساخته شد و بسیار مورد توجه واقع شد. به‌خاطر هوشیاری دمی و اجرای قوی گری، کار اصلی کارگردان این است که از نهایت ظرفیت آن در ساخت فیلمش استفاده کند. در اینجا گری هم به اندازه بیرن در «Stop Making Sense» در کیفیت فیلم نقش دارد.
۱۹۸۸ Married to the Mob
«رفقای خوب» Goodfellas قبل از «سوپرانوز» The Sopranos بود و Married to the Mob قبل از «رفقای خوب» ساخته شده بود. کمدی سرخوشانه دمی هم پیمان با ازدحام با نقش‌آفرینی میشل فایفر در نقش آنجلا دو مارکو همسر یکی از اعضای گروه مافیا که به‌نظر می‌رسد از چنگال طعمه‌ای که گروه مافیا برای زندگی او کشیده است راه فراری ندارد و در آخر تسلیم می‌شود. از دیگر بازیگران این فیلم می‌توان به دین استاکول، الک بالدوین، متیو موداین و مرسدس روئل پرشروشور در کنار فایفر اشاره کرد.
۱۹۹۱ The Silence of the Lambs
فیلم مهیجی که برنده جایزه بهترین فیلم اسکار شد برگ برنده‌ی دمی به‌حساب می‌آید اما موفقیت فیلم نه تنها ریشه در ترسیم هانیبال لکتر (با بازی آنتونی هاپکینز ) که یکی از مخوف‌ترین شروران تمام دوران است دارد، بلکه مدیون بازی سرسخت و در عین حال آسیب‌پذیر نقش اول زن فیلم کلاریس استارلینگ (جودی فاستر ) نیز هست. استارلینگ مظهر شخصیت زن فیلم‌های دمی است: مصمم و در عین حال قابل‌انعطاف، آشتی‌ناپذیر و در عین حال منصف و بیش از هرچیز این شخصیت‌ها با یک حس عمیق از شفقت به پیش می‌روند.
۱۹۹۳ Philadelphia
پس از فیلم موفق «سکوت بره‌ها»، دمی، «فیلادلفیا» را می‌سازد که داستان مردی است که به علت اخراجش به‌خاطر تشخیص بیماری ایدز، شکایتی به سبب اخراج غیرقانونی‌اش ترتیب می‌دهد. دنزل واشنگتن Denzel Washington و تام هنکس از جمله بازیگران این فیلم هستند که برای هنکس اولین جایزه اسکارش را به ارمغان آورد. «فیلادلفیا» توجه همگان را درباره بحران اچ‌آی‌وی که به تازگی در آمریکا شیوع پیدا کرده بود به خوبی برانگیخت.
۲۰۰۸ Rachel Getting Married
نقش ان هتویدر «ریچل ازدواج می‌کند» چیزی شبیه به بازسازی Get Smart و Bride Wars است که این بار نقش یک معتاد سراپا خراب‌کار را بازی کرده والبته برایش نامزدی اسکار را در پی داشت. این کار یک فیلم جمع‌وجور اما ارزشمند در کارنامه فیلمسازی دمی به‌شمار می‌آید که داستان بازگشت دختر ولخرج با مشکلات فراوان را روایت می‌کند. یک تراژدی خانوادگی در گذشته و یک عشق و علاقه خانوادگی که می‌تواند از پس هر مشکلی برآید و همه‌چیز در یک تعطیلی آخر هفته اتفاق می‌افتد.
۲۰۱۵ Ricki and the Flash
آخرین فیلم داستانی دمی دوباره او را با مریل استریپ بازیگر «کاندیدای منچوری» Manchurian Candidate کنار یکدیگر قرار داد و در کنار او کوین کلاین و دختر واقعی استریپ یعنی میمی گامر هم در این فیلم به ایفای نقش پرداختند. داستان فیلم درباره یک ستاره راک ازکارافتاده است که تلاش می‌کند از خانواده ترک‌شده‌اش دلجویی کند. این بهترین فیلم برای فصل آخر حرفه دمی است: داستانی درباره زنی قوی، در تنش با روابط خانوادگی و مسرور از موسیقی.
