چه کسی اسم جان میکولاسک (متولد سال ۱۸۸۷ و وفات در سال ۱۹۷۳) را شنیده است؟ شفادهنده‌ای که به باور مردم، میلیون‌ها نفر (از جمله رییس‌جمهور کمونیست چکسلواکی و یکی از افراد سرشناس نازی، مارتین بورمن) را با درمان‌های گیاهی خود شفا داده بود؟ این شخصیت جالب، منبع الهام درام شارلاتان Charlatan، ساخته کارگردان لهستانی آگنیشکا هولاند است و بازیگر مطرح اهل چک، ایوان ترویان در نقش این شخصیت در این فیلم حضور دارد.
همچنین بخوانید:
نقد فیلم سراشیبی Downhill – ماجرای سفر اسکی دردسرساز
عناصر کلاسیک زیادی در این فیلم وجود دارد، با این‌وجود بازی‌های فوق‌العاده و تدوین جالب صحنه‌های زندگی این شخصیت، توجه مخاطب را به زندگی‌نامه این شفادهنده جلب می‌کند. این درام به زبان چکی در قسمت Special Gala جشنواره فیلم برلین رقابت می‌کند. قبل‌تر در سال ۲۰۱۷ ساخته دیگری از این کارگردان به نام Spoor برنده جایزه خرس نقره‌ای این جشنواره شد.
شارلاتان Charlatan در زمان نسل‌کشی استالین در اوکراین، به معنای معمول فیلمی سیاسی نیست، بلکه با روشی هوشمندی و رو کردن لایه‌هایی روان‌شناسی، ما را با عمق شخصیت یکی از بازمانده‌های سیستم چک آشنا می‌کند.
فیلم‌نامه مارک اپستاین با اقتباسی آزاد از زندگی میکولاسک نوشته شده است. به گفته هولاند مدارک معتبر زیادی در مورد زندگی این شخصیت وجود ندارد و همین موضوع دست این کارگردان را برای خلاقیت و نوآوری بیشتر در فیلمش باز گذاشته است. هولاند در شارلاتان Charlatan اوضاع پیچیده سیاسی شرق اروپا در قرن بیستم را از دیدی جدید و از طریق روایت زندگی شخصی میکولاسک، به نمایش گذاشته است.
در این روایت از زندگی قهرمانی از خود‌گذشته، به روحیه حساس، نظرات سیاسی و عدم رعایت اخلاقیات با نزدیکانش نیز پرداخته شده است.
کاملا طبیعی است که در نگاه اول بیننده جذب این شفادهنده خوش‌لباس، آرام و با اعتماد به نفس شود که تنها با یک نگاه قادر به تشخیص بیماری‌ها، از دیابت گرفته تا سنگ کلیه، است. او که فرزند یک کشاورز است، با علاقه ذاتی که نسبت به گیاهان داشت، این حرفه را با راهنمایی شفادهنده دیگری، زن بیوه‌ای به نام خانم مولباکروا (با بازی جاروسلاوا پاکورنا)، ادامه داد.
میکولاسک جوان، با بازی قوی و چشم‌نواز پسر ۱۸ ساله بازیگر اصلی، جوزف تروجان، گاهی با معلم خود به مشکل می‌خورد، اما استعدادی که از خود در این حرفه نشان داده بود، خبر از آینده‌ای روشن می‌داد. مشکلات او با کنترل خشمش دو‌بار بیشتر از همیشه به چشم می‌آید: در صحنه‌ای که پدرش از رفتن او به پیش این خانم شفادهنده جلوگیری می‌کند و او با تبری به دنبال پدرش می‌افتد و بار دیگر با مولباکروا، که از او می‌خواهد کیسه‌ای پر از بچه گربه را در آب خفه کند. جان در هر دوی این موقعیت‌ها کنترل خود را از دست می‌دهد، درست مانند وقتی که در زمان سربازی از او خواسته شد به سرباز دیگری شلیک کند.
فیلم شارلاتان Charlatan با ادیت پاول هردلیکا، در زمان ۷۰ سالگی میکولاسک و هم‌زمان با بحران پس از مرگ رییس جمهور چک آنتونین زاپوتوکی، یکی از مشتری‌های وفادار او، در سال ۱۹۵۷ آغاز می‌شود. او که پشتیبان مهم خود را از دست داده است، درگیر خصومت وحشیانه مقامات حکومت پس از استالین می‌شود.
اما او در این ماجرا تنها نیست. وقتی سرمایه او به حدی می‌رسد که می‌تواند ویلایی بزرگ را خریداری کند و آن را به کلینیکی برای خود تبدیل کند، دستیاری برای خود استخدام می‌کند. فرنتیسک پالکو (با بازی یوراج لوج) کارگر بی‌تجربه‌ای است که حتی به سختی می‌تواند بخواند و بنویسد، اما تنها ویژگی که برای میکولاسک بسیار ارزشمند است، وفاداری اوست.
در همین حین علاقه میکولاسک به فرنتیسک منجر به شروع رابطه عاشقانه‌ای بین آن‌ها می‌شود، و از آن‌جایی که همجنس‌گرایی در آن زمان جرم محسوب می‌شد، همین موضوع دلیلی دیگر برای مقامات برای آزار و اذیت او فراهم کرد. صحنه نهایی فیلم بسیار دیدنی است و تمام سرنخ‌هایی که در طول مدت فیلم در مورد شخصیت میکولاسک داده شده است را در یک لحظه در کنار هم قرار می‌دهد.
با تأکید بر کیفیت فیلم‌سازی کمتر دیده شده هولاند، حتی جنبه‌های فنی فیلم شارلاتان Charlatan نیز رویکردی جدید نسبت به دیگر روایت‌های سال‌های جنگ سرد در اروپای شرقی ارائه کرده است. فیلم‌بردار مارتین استربا با هوشمند با گذشتن از صحنه‌های سیاه و سفید دوران استالین، به آرامی رنگ را به روایت زندگی این شفادهنده اضافه می‌کند و سپس دوباره از شدت رنگ‌ها کم می‌کند. استفاده از موسیقی کلاسیک دورک و دیگر آهنگ‌سازان مطرح اهل چک نیز نکته ارزشمند و قابل توجه فیلم شارلاتان Charlatan است.
این مطلب از نوشته دبورا یانگ در سایت هالیوود ریپورتر گرفته شده است.
