در دهه‌ای که عمدتاً به فیلم‌های مردانه و رفیق‌بازانه می‌پرداخت، یا در بند فانتزی‌هایی درباره‌ی تجاوزهای وحشیانه و جلوه‌های ویژه‌ی پر زرق و برق و اغراق‌آمیز بود، وودی آلن کارگردانی به شمار می‌رود که تقریباً دست تنها ایده‌ی رمانس دگرجنس‌گرا در سینمای آمریکا را زنده نگه داشت.
چهار فیلم کمدی رمانتیک او با بازی دایان کیتن به‌طرزی باورپذیر و قانع‌کننده به دل مخاطبان نشستند، طوری‌که این چهار فیلم عملاً بدل به نظیرهای معاصری برای فیلم‌های مشترک اسپنسر تریسی و کاترین هپبورن شدند. فیلم آنی‌هال Annie Hall به عنوان آخرین نسخه‌ی کمپانی یونایتد آرتیست از رمانس کمدی، با فاصله‌ی زیاد، بهترین، گیراترین و مضحک‌ترین داستان عاشقانه در بین آثار سینمایی آلن تاکنون به شمار می‌رود. این فیلم به‌خوبی از پس برآورده‌کردنِ توقعات تجاری تهیه‌کننده برآمد و نشان داد که آلن از حیث فروش گیشه هم قابل اتکاست، گرچه عنوان فیلم ممکن است موجب سردرگمی‌هایی درباره‌ی ماهیت ماجراهای فیلم بشود. شاید آلوی و آنی Alvie & Annie می‌توانست عنوان بهتری باشد چون اسامی هر دو شخصیت اصلی را در خود جای داده است.
گرچه در جریان فرایند تولید و تا خود لحظه‌ی اکران فیلم در جشنواره‌ی لس‌آنجلس، محتوا و مضمون آنی‌هال Annie Hall چون یک راز مخفی مانده بود اما بازار شایعات به درستی نشان دادند که این فیلم علنی‌ترین فیلم خودشرح‌حال‌نگارانه‌ی آلن به حساب می‌آید.
عدم استفاده از تبلیغات مفرط نیز ترفند زیرکانه‌ای بود که کیفیتی تروتازه و غیرمنتظره به فیلم داد و یقیناً با شروع پخش فیلم موجب سروصداکردن فیلم و نفع آن شد.
همچنین بخوانید:
مروری بر فیلم هتل بزرگ بوداپست The Grand Budapest Hotel – یک شگفتی عمیقا لذت بخش
دلگرم‌کننده است که فیلمی را به تماشا بنشینیم که پیشاپیش از کلیت پیرنگ روایی آن هیچ نمی‌دانیم و کارگردان هم به طرزی مهوع همه‌ی جنبه‌های فیلم را قبل از نمایش در رسانه‌ها توضیح نداده است.
همچنان که در گذر زمان، آلن به‌عنوان یک کارگردان به ظرافت بیشتری روی می‌آورد، عواطف هرچه بیشتر و سبک بصری روان‌تر و لطیف‌تری نیز در کارش جلوه می‌کنند، و این ظرافت‌ها تدریجاً در آنی‌هال Annie Hall به حدی می‌رسند که فراتر از یک ماشین خنده‌ی صِرف به شمار می‌آیند، گرچه این فیلم همچنان تا مرز هیستری، مفرح و بامزه به نظر می‌رسد. مزاح، بذله‌گویی و خوشمزگی در کار او تقریباً به طرزی مداوم، سرسری و مفرط پشت سر هم قطار می‌شوند، اما در اعماق اینهمه شوخ‌طبعی حالا یکجور احساس حزن و درد وجود دارد، که خود حاکی از نوعی بلوغ سبک‌پردازانه است. آلن در این فیلم به کیتون می‌گوید که «دیدگاهی بسیار بدبینانه درباره‌ی زندگی» دارد، و این حرف او به راستی حقیقت دارد.
فیلمنامهی آلن و مارشال بریکمن ساختاری آزاد و رها دارد، و عملاً دو شخصیت اصلی فیلم با بازی آلن و کیتن را می‌بینیم که همدیگر را ملاقات می‌کنند، مشغول مکالمه می‌شوند، به هم دل می‌بازند، با هم می‌ستیزند، و نهایتاً از هم جدا می‌شوند.
اما در این اثناء، شخصیتی که آلن نقشش را بازی می‌کند همچنان به کارش به عنوان یک سرگرمی‌ساز کمیک نیمه‌موفق در باشگاه‌های شبانه و تلویزیون ادامه می‌دهد و شخصیت کیتون هم به عنوان یک خواننده‌ی نوپا و پرشور رشد می‌کند.
در این مورد، پایان‌بندی ناشاد آنی‌هال Annie Hall یک فرجام غیرمعمول اما راضی‌کننده به شمار می‌آید، زیرا با اینکه مخاطب شیفته‌ی هر دو شخصیت می‌شود، اما در عین حال، مخاطب به هر دو شخصیت احترام می‌گذارد زیرا شهامت کافی برای کسب استقلال را داشته‌اند و هر کدام از آنها تک‌نفره به جستجوی خوشبختی و سرنوشت‌شان رفتند.
اگر بخواهیم به شیوه‌ی مطایبه‌آمیز و خاص خود آلن منظورمان را بیان کنیم، باید گفت کاری که آلن دارد در این فیلم انجام می‌دهد، کمابیش با آنچه کارگردان محبوبش، اینگمار برگمان در فیلم صحنه‌هایی از یک ازدواج Scenes From A Marriage انجام داد چندان فرقی ندارد. به این معنا، فیلم آنی‌هال Annie Hall وودی آلن را هم می‌توان “صحنه‌هایی از یک رابطه” نامید. آلن و کیتن در طی رابطه‌شان دستخوش همه‌جور فراز و نشیب و همه‌جور دگرگونی عاطفی که می‌توان از یک زوج معاصر انتظار داشت می‌شوند؛ شاید فرق عمده در رویکرد این دو کارگردان را بتوان در آنجا یافت که تشویش و بی‌قراری شخصیت‌ها در این فیلم به وسیله‌ی جسارت سطحیِ آلن در متلک‌پرانی، قلمبه‌گویی و حاضرجوابی و نیز با تلافی‌های ماهرانه و دندان‌شکن کیتن پنهان و پوشانده می‌شود.
آلن در این فیلم از برخی از تمهیدهای بصری آثار برگمان نیز اقتباس می‌کند، مثلا صحنه‌هایی از فیلمی چون توت‌فرنگی‌های وحشی Wild Strawberries که به دوره کودکی آلن می‌پردازد و در آنجا او مثل یک مرد بالغ در صحنه حضور دارد، و نیز یک تک‌گویی در آغاز فیلم که در آن، آلن مستقیماً رو به دوربین حرف می‌زند؛ این صحنه هم یادآور فیلم‌هایی از برگمان چون نور زمستانی Winter Light یا ساعت گرگ‌ومیش Hour of the Wolf است.
آلن در فیلمش از فلاش‌بک‌ها هم آزادانه استفاده می‌کند، او با آزادی کامل صفحه‌ی نمایش را دو شقه می‌کند، و از سایر شگردهای بصری که تا آن زمان آنقدرها برای ژانر کمدی معمول نبودند استفاده می‌برد.
بازیگرانِ نقش‌های مکمل آنی‌هال Annie Hall با مهارت و دقت کافی انتخاب شده‌اند اما با این‌حال اغلب این بازیگران صرفاً نقش‌های کوتاهی در طول فیلم دارند و زود محو می‌شوند. تونی رابرتس در این فیلم اساساً همان نقشی را ایفا می‌کند که در فیلم دوباره بنواز، سام Play It Again, Sam داشت، یعنی نقش بهترین دوست آلن که آدم شیک و مدپرستی به شمار می‌رود. پل سایمون خواننده گروه سایمون و گارفانکل در این فیلم نقش کوتاهی دارد و کاریکاتور تندوتیزی از یک خوشگذران هالیوودی ارائه می‌دهد، و سایر بازیگران زن در این فیلم آلن نیز نقش‌های‌شان را خوب بازی می‌کنند، بازیگرانی چون کارول کین، جنت مرگولین، و شلی دووال. کریستوفر واکن با ایفای نقش برادر عجیب و خل و چل کیتن، حضور کوتاه و جذابی در این فیلم دارد، و جاناتان مونک در نقش آلن 9 ساله حضوری خنده‌آور و شادی‌آفرین را رقم می‌زند. مارشال مک‌لوهان، نظریه‌پرداز رسانه، و دیک کَوت شخصیت مشهور تلویزیونی نیز هر کدام در نقش خودشان ظاهر می‌شود.
عملکرد فنی سایر اعضای تولید آنی‌هال Annie Hall خصوصاً استفاده‌ی گوردون ویلیس فیلمبردار از عدسی‌ها، گواه دقت و کیفیت عالی‌شان است. رالف روزنبلوم، تدوینگر فیلم نیز به خاطر حفظ شاکله و قالب پیچیده‌ی ساختار روایی فیلم که متشکل از صحنه‌های تکه‌پاره و مجزایی است که به طرزی تندوتیز تا 93 دقیقه ادامه می‌یابند شایسته‌ی ستایش است. آلن و روزنبلوم دقیقا می‌دانند چطور و تا کجا لحظات احساسی فیلم باید طول بکشند و اجازه نمی‌دهند که حس ملاحت طنازانه و حلاوت لحن صحنه زایل بشود. آنی‌هال Annie Hall در سال 1977 جایزه‌ی بهترین فیلم، بهترین کارگردان، بهترین بازیگر زن (دایان کیتن)، و بهترین فیلمنامهی ارجینال را از آن خود کرد و وودی آلن هم به خاطر بازی در این فیلم نامزد دریافت بهترین بازیگر مرد شد.
نویسنده و منبع: جوزف مک‌براید در نشریه‌ی ورایتی
