مجله نماوا، ترجمه: علی افتخاری
یانشیه فریزه و بارون بو اودار، زوج خلاق آلمانی با سریال علمی تخیلی/تریلر «تاریک» (۲۰۲۰-۲۰۱۷) که از نتفلیکس پخش شد، سر و صدای زیادی به پا کردند. سریال سه فصلی آن‌ها با محوریت «کودکی گمشده و چهار خانواده در جستجوی دیوانه‌وار برای رسیدن به پاسخ و کشف رازی شگفت‌انگیز که سه نسل را در برمی‌گیرد.» بسیار با تحسین منتقدان و تماشاگران روبرو شد؛ بنابراین تقریباً دو سال انتظار برای دیدن کار بعدی این دو نفر تا حدی سخت بود.
این ما را به «۱۸۹۹»، دومین سریال معمایی، عجیب و غریب و گیج‌کننده آن‌ها برای نتفلیکس می‌رساند: داستان یک گروه مسافر چندملیتی شامل صدها مهاجر که در آخرین سال قرن نوزدهم با یک کشتی بخار غول‌پیکر به نام کربروس از لندن سفر می‌کنند تا زندگی جدیدی را در نیویورک آغاز کنند، اما در مسیر با معمای کابوس‌وار کشتی دیگری سرگردان در دریای آزاد مواجه می‌شوند. در طول راه، حقایق و ارتباطات مختلف درباره گذشته و انگیزه‌های شخصیت‌های اصلی کشف می‌شود که با جریانی تقریباً بی‌وقفه از خرده‌‌روایت‌های جذاب، موسیقی تأثربرانگیز و جلوه‌های تصویری فوق‌العاده همراه است.
بیشتر مسافران کشتی از جهاتی وجه اشتراک دارند: اسرار تاریکی با خود حمل می‌کنند و تمایل ندارند دلایل واقعی خود برای این سفر را با دیگران در میان بگذارند. پرسش‌های زیادی مطرح می‌شود: چگونه و چرا یکی دیگر از کشتی‌های متعلق به همان شرکت در دریا گم شد و بعد که آن کشتی کشف می‌شود چرا در یک وضعیت تقریباً متروک قرار دارد؟ چرا سوسک‌های مکانیکی کوچک در اطراف اتاقک‌ها جمع می‌شوند؟ چرا دنیل سالس (آنورین بارنارد)، مرد مرموزی که خیس سوار کربروس می‌شود، این‌قدر مشکوک به نظر می‌رسد؟ و سؤال‌های دیگر.
در میان شخصیت‌های بین‌المللی سریال – که همه به زبان مادری خود صحبت می‌کنند – مورا هنریت فرانکلین/سینگلتون (امیلی بیچام)، متخصص مغز و اعصاب و یکی از اولین پزشکان زن در بریتانیا، یک راهنمای مؤثر و باوقار در این مسیر جنون‌آمیز است، درحالی‌که دنیل به‌عنوان یک مسافر مرموز که انگار می‌داند چه اتفاقی در حال رخ دادن است، اما به هیچ‌کس چیزی نمی‌گوید، به ترسناک بودن کل ماجرا می‌افزاید. در بین همه اتفاقات عجیب و اسرار مختلف، اشاره‌های قابل توجه به تعدی جنسی، تعصبات و تضاد طبقاتی می‌شود که به داستان وزن بیشتری می‌دهد و همه این‌ها به یک سفر وسوسه‌انگیز هرچند مخاطره‌آمیز راه می‌یابد.
پس از موفقیت فصل اول «تاریک»، تیم نویسنده و تهیه‌کننده فریزه و اودار در ۲۰۱۸ یک قرارداد کلی با نتفلیکس امضا کردند تا در یک دوره پنج ساله پروژه‌هایی را به‌طور انحصاری برای این استریمر تولید کنند. «۱۸۹۹» اولین کار آن‌ها بعد از آن قرارداد است.
سریال در استودیو بابلزبرگ در آلمان و در یک مرکز جدید و پیشرفته تولید مجازی به نام «والیوم» زیر نظر شرکت دارک بی متعلق به فریزه و اودار تصویربرداری شد. با استفاده از یک تکنولوژی مشابه با سریال «ماندالورین» تولید دیزنی، صحنه‌ای با ۲۳ متر عرض، ۷ متر ارتفاع و ۴۱۸ مترمربع فضا برای تصویربرداری در نظر گرفته شد که با پس‌زمینه‌ای از ال‌ای‌دی پویا احاطه شده بود. با نرم‌افزار سیستمی موتور بازی، تصاویر گرافیکی هم‌زمان با حرکت دوربین در زمان واقعی ساخته می‌شد تا با شبیه‌سازی پس‌زمینه و آسمان واقعی، این‌طور به نظر برسد که کار در فضای باز تصویربرداری می‌شود. ازآنجایی‌که دوربین کل فرآیند را ثبت می‌کرد و افکت‌ها در زمان واقعی اضافه می‌شد، نیازی به استفاده از صفحه سبز نبود که باعث شد روند مرحله پس از تولید سریال بسیار تسریع شود.
ریشه‌های «۱۸۹۹»
سریال از سال ۲۰۱۸ در دست ساخت بود و در اوایل مه ۲۰۲۱ مقابل دوربین رفت، اما فریزه و اودار از ابتدا تولید مجازی پروژه را در دستور کار نداشتند.
اودار که هر هشت اپیزود سریال را کارگردانی کرد، می‌گوید: «ما فیلمسازانی هستیم که به سبک خیلی قدیمی کار می‌کنیم. ما عادت داریم به لوکیشن‌‌های واقعی برویم، از صداهای واقعی و مواردی شبیه آن استفاده کنیم. برای “۱۸۹۹” هم همین برنامه را داشتیم، اما همه‌گیری کرونا واقعاً همه‌چیز را به هم ریخت. مجبور شدیم درمورد نحوه تولید یک سریال پان-اروپایی در آن شرایط بحث کنیم. واقعاً بدترین ایده بود. احساس می‌کردیم در آینده نزدیک امکان‌پذیر نیست.»
بااین‌حال، نتفلیکس از قبل تولید مجازی را شروع کرده بود. این تکنولوژی به‌واسطه «ماندالورین» در معرض دید عموم قرار گرفت، هرچند چند سال قبل از سریال دیزنی پلاس نیز به کار می‌رفت. در ۲۰۲۰، قرنطینه و محدودیت‌های مسافرتی به این فناوری جذابیت تازه‌ای بخشید و شرکت‌هایی مانند وتا دیجیتال و ربلیون شروع به کار روی ایده بزرگی کردند که نقش مهمی در آینده تولید بازی می‌کند.
جذابیت این ایده درنهایت فریزه و اودار را مجاب کرد برای گذر از محدودیت‌های فیلمسازی در دوران همه‌گیری، «۱۸۹۹» را با شیوه‌ای جدید و متفاوت با «تاریک» تولید کنند. آن‌ها در اولین مواجهه با این تکنولوژی خیلی تحت تأثیر قرار گرفتند، اما بلافاصله متوجه شدند یک منحنی یادگیری شیب‌دار خواهد بود.
اودار می‌گوید: «به معنای واقعی یک روش جدید فیلمسازی است. ما با تیم سازنده “ماندالورین” ازجمله مدیر تصویربرداری (بری باز ایدوان) صحبت کردیم تا به درک بیشتری از تکنولوژی برسیم. برای هر بخش به‌وضوح چالش‌برانگیز بود، اما ما عاشق چالش‌ها هستیم، بنابراین می‌خواستیم آن را برای سریال خودمان امتحان کنیم.»
فریزه اضافه می‌کند: «در ابتدا برنامه‌ریزی کرده بودیم به اسپانیا، لهستان، اسکاتلند و لوکشین‌های دیگر سفر کنیم. بعد از شروع همه‌گیری خیلی سریع متوجه شدیم شاید این کار به‌زودی امکان‌پذیر نباشد، بنابراین به‌طور کامل ایده آوردن اروپا پیش خودمان را پذیرفتیم.»
اودار می‌گوید: «به نظر می‌رسد ابزاری جادویی است، اما واقعاً دشوار است. مثل این است که به رانندگی با ماشین عادت کرده‌اید و حالا ناگهان مجبور شوید یک هواپیما را هدایت کنید. بسیار بسیار متفاوت است.»
فریزه و اودار برای «۱۸۹۹» از نقش‌های خود به‌عنوان نویسنده، خالق و گرداننده سریال «تاریک» کنار رفتند تا به‌واسطه شرکت دیگر خود، دارک ویز («تاریک» را دابلیو اند بی تلویزیون برای نتفلیکس تولید کرد) کار را تهیه‌کننده کنند. چرا این تصمیم را گرفتند؟ فریزه می‌گوید: «ما به‌عنوان فیلمساز رشد کرده‌ایم. قبل از “تاریک” سریالی هیچ سریالی نساخته بودیم. در حال حرکت یاد گرفتیم. واقعاً عاشق چالش‌ها هستیم، بنابراین تهیه‌کنندگی این سریال یک گام طبیعی برای ما بود.»
مضامین جهانی
خبر تولید «۱۸۹۹» اولین بار در جریان بحران مهاجرت به اروپا اعلام شد، زمانی که تعداد زیادی از پناهجویان از مناطقی ازجمله خاورمیانه و آفریقا به قاره می‌رسیدند تا از درگیری‌ها و سایر سختی‌ها در امان باشند. این تأثیر به‌وضوح در پی‌رنگ سریال قابل مشاهده است: مسافران کشتی ترکیبی از پیشینه‌ها و ملیت‌های مختلف و جویای زندگی بهتر در خارج از کشور خود هستند.
فریزه توضیح می‌دهد اروپایی‌کردن پروژه برای سازندگان آن نیز اهمیت زیادی داشت: او می‌گوید: «زاویه کاملاً اروپایی برای ما خیلی مهم بود، نه‌فقط از منظر داستان بلکه شیوه تولید آن. واقعاً باید یک همکاری اروپایی می‌شد، نه‌تنها ازنظر انتخاب بازیگران، بلکه عوامل تولید. احساس می‌کنیم اروپا در سال‌های اخیر مسیری رو به انحطاط را در پیش گرفته است. می‌خواستیم در نقطه مقابل برگزیت و ناسیونالیسم در کشورهای مختلف قرار بگیریم و به ایده اروپا و اروپایی‌هایی برگردیم که با هم کار می‌کنند و خلق می‌کنند.»
این تلاش باعث شد ایده یکی از تصمیمات خلاقانه جذاب فریزه و اودار شکل بگیرد – تصویربرداری کاملاً چندزبانه و این که هر بازیگر در صحنه تصویربرداری به زبان مادری خود صحبت کند.
فریزه توضیح می‌دهد: «وفادار بودن به فرهنگ‌ها و زبان‌ها واقعاً مهم بود. هرگز نمی‌خواستیم شخصیت‌هایی از کشورهای مختلف داشته باشیم که همه انگلیسی صحبت می‌کنند. می‌خواستیم قلب اروپا را کاوش کنیم، جایی که همه از جای دیگری می‌آیند و به زبان دیگری صحبت می‌کنند. فرهنگ و رفتار آدم‌ها را زبان تعریف می‌کند.»
او با لبخند ادامه می‌دهد: «تجربه شگفت‌انگیزی بود که می‌شنیدیم همه به زبان خودشان حرف می‌زنند، از اسپانیایی به فرانسوی و لهستانی و همه‌چیز را با هم می‌بینیم. امیدوارم این سریال باعث شود تماشاگران زبان‌های مختلف را یاد بگیرند و دوست داشته باشند.»
مسلماً این تصمیم خلاقانه تا همین چند سال پیش هرگز تأیید نمی‌شد، اما استریمرها به آغاز یک دوره جدید کمک کردند. حالا همه زبان‌ها بیش از هر زمان دیگری از مرزها عبور می‌کنند، ازجمله در بازارهای انگلیسی‌زبان، جایی که به‌طور سنتی روبرو شدن با زبان‌های دیگر کار دشواری است. حتی در پلتفرم‌هایی مانند نتفلیکس، افزایش تقاضا برای دیدن برنامه‌های غیر انگلیسی‌زبان به‌سرعت در حال افزایش است، به‌طوری‌که در سال ۲۰۲۰ تعداد بینندگان این نوع تولیدات تلویزیونی و سینمایی دو برابر سال ۲۰۱۹ بود.
فریزه می‌گوید: «نتفلیکس و سایر استریمرها واقعاً در را به روی محتوای متفاوت با زبان متفاوت باز کردند. آن مانع قبلی که مردم نمی‌خواستند زیرنویس‌ها را بخوانند، واقعاً تغییر کرده است. به‌غیراز تولیدات ایالات متحده و بریتانیا، چیزهای زیادی برای کشف کردن در دسترس است. شنیدن صداهای مختلف عالی است.»
یک طرح داستانی مرموز
فریزه و اودار تمایلی ندارند خیلی عمیق درباره پی‌رنگ «۱۸۹۹» حرف بزنند، اما به طرفداران کارهای قبلی خود اطمینان می‌دهند این کار مسیری مشابه را دنبال می‌کند. اودار می‌گوید: «با توجه به کار ما در سریال “تاریک” همه می‌توانند مطمئن باشند که شاهد چیزی عجیب و غریب، وحشیانه و دیوانه‌کننده خواهند بود.»
او ادامه می‌دهد: «ما خودمان را تکرار نمی‌کنیم. واقعاً از این کار متنفریم، اما “۱۸۹۹” یک پازل سرگرم‌کننده برای تماشاگر است. ما به ریشه‌های اسرارآمیز خود برمی‌گردیم.»
فریزه درباره این که «۱۸۹۹» ممکن است چند فصل طول بکشد، توضیح می‌دهد: «ما تمام تلاش خود را می‌کنیم تا آن را به یک سریال چند فصلی تبدیل کنیم، اما همه‌چیز به تماشاگران و البته نتفلیکس بستگی دارد.»
طرفداران «تاریک» نباید انتظار نداشته باشند به این زودی شاهد ادامه آن سریال باشند، اما فریزه و اودار ایده بازگشت را به‌طور کامل رد نمی‌کنند. فریزه به‌طور مرموزی می‌گوید: «احتمالش همیشه هست. اگر به آن فکر کنید ممکن است اتفاق بیفتد.»
اودار اضافه می‌کند: «خیلی خوشحالم هیچ‌وقت” باشگاه مشت‌زنی ۲” ساخته نشد. اگر می‌شد “باشگاه مشت‌زنی” را خراب می‌کرد. شاید در ۱۰ سال آینده به یک ایده عالی برسیم که ادامه “تاریک” را بیشتر منطقی کند، اما فعلاً احساس می‌کنیم کار را در سه فصل به پایان رساندیم. از انجام کاری که شاید آن سه فصل را خراب کند، می‌ترسم.»
فریزه با اشاره به خط داستانی «تاریک» با خنده می‌گوید: «شاید ۳۳ سال دیگر؟»
اودار به شوخی ادامه می‌دهد: «یا شاید اسپین آف وولر و چشم او… در قالب یک کمدی، چه اتفاقی برای او افتاد؟»
هشت اپیزود «۱۸۹۹» ۱۷ نوامبر از نتفلیکس پخش شد.
منبع: ددلاین
