مجله نماوا، علیرضا نراقی
مارتین اسکورسیزی فیلمساز شهیر سینما بی‌شک از مطرح‌ترین فیلمسازان زنده حال حاضر دنیاست. همچنین او یکی از محبوب‌ترین کارگردانان تمام دوران‌های هالیوود و تاریخ سینما است که به دستور زبان این هنر افزوده و ترکیبات بدیعی در سبک و شیوه قصه‌گویی در هنر تصویر متحرک ایجاد کرده است. به همین دلیل شرکت در کلاس آموزشی او برای هر علاقه‌مند جدی سینما فرصت مغتنمی است. موقعیتی که برای علاقه‌مندان سینما در پلتفرم نماوا ایجاد شده است.
آموزش سینما به میانجی تاریخ آن
اسکورسیزی علاوه بر فیلم‌هایی که ساخته و تهیه کرده است، تاریخ ناطق سینما محسوب می‌شود. هیچ گفت‌وگویی با او نیست که با ارجاعاتی متنوع به انواع فیلم‌ها و سبک‌های سینمایی غنی نشده باشد و هیچ تحلیلی از او بدون رویکردی تاریخی و بررسی ریشه‌ها و خاستگاه‌های موضوع ارائه نمی‌شود. مجموعه فیلم‌ها و کتاب «گشت و گذاری با مارتین اسکورسیزی در سینمای آمریکا» مرجع مهم و در عین حال شورانگیزی است از همین جستجوی تاریخی. او آثار مستند و کتب دیگری هم در همین شکل و شمایل بیرون داده که از جمله آنها کاری است که روی تاریخ سینمای ایتالیا انجام داده است. اما باید بدانیم رویکرد اسکورسیزی و نگاهش به تاریخ سینما بیشتر از زاویه یک سینه‌فیل یا فیلم‌بین حرفه‌ای است. او تاریخ سینما را فقط روی کاغذ و از طریق نوشته‌ها نیاموخته است، بلکه تاریخ سینما را در سالن سینما، با دیدن فیلم‌ها و به عنوان تجربه‌ای زیسته درک کرده است و بارها تلاش کرده که آموخته‌های خود از دیگر فیلم‌ها را در ساخته‌های خود به شیوه‌ای نوین بازسازی و بازتعریف کند. به همین دلیل آنچه او به عنوان تاریخ سینما ارائه می‌کند بیشتر شبیه به نوعی تاریخ شفاهی است و حتی فراتر از آن نوعی روایت عاشقانه از یک همنشینی مشترک است، به همین دلیل هم مثلاً در فیلم‌ها و کتاب «گشت و گذاری با مارتین اسکورسیزی در تاریخ سینمای آمریکا» ما شاهد نوعی انرژی شورانگیز هستیم که حتی با زبان خودمانی و روان تاریخ‌های شفاهی متفاوت است و بیشتر در هم آمیزی خودزندگینامه و تاریخ، عشق و مهارت و پرسشگری و شناخت دقیق از یک پدیده است.
«مستر کلاس فیلمسازی اسکورسیزی» هم روندی همچون دیگر فعالیت‌ها و نظرورزی‌های او درباره تاریخ سینماست. اینجا هم اسکورسیزی برای آموختن نکات کلیدی فیلمسازی و نمایش رابطه فیلمساز با عوامل مختلف و عناصر کارش مدام به تاریخ نگاه می‌کند و با روند آموختن خود و تربیت شدنش به عنوان فیلمساز در کنار رجوع مداوم به تاریخ سینما، تجربه یگانه‌ای از آموزش فیلمسازی برای مخاطب پدید می‌آورد.
اهمیت شخصیت فیلمساز
این مجموعه کلاس در هر فصل به یک عنصر یا آموزه اختصاص دارد و از مسائلی مثل مدیریت عوامل، ارتباط با آنها تا هر مرحله از کار چون پیش تولید، فیلمبرداری و پس تولید را در بر می‌گیرد. همچنین عناصر مختلفی چون دوربین، زوایا و حرکاتش، نور و کارکردهایش، موسیقی، تدوین و اصلاح رنگ و نور و ابزارهای جدید دیجیتال به دقت مورد اشاره قرار می‌گیرد. اما در هر مرحله ما شاهد این هستیم که اسکورسیزی نمونه‌های مختلفی از آموزه‌هایش را به ما نشان می‌دهد تا منظور خود را روشن سازد. در کنار اینها او متواضعانه مدام به شیوه‌ای که خود فیلمسازی را آموخته اشاره می‌کند و اصول مورد نظرش را با وجود گستردگی به عنوان ارزش‌ها و اصولی قطعی به مخاطب منتقل نمی‌کند.
اما نکاتی هست که اسکورسیزی روی آنها بیشتر تأکید دارد که در واقع برای فیلمساز نکاتی حیاتی هستند چراکه ممکن است کارگردان مهارت تکنیکی و خلاقیت لازم را داشته باشد اما نداشتن نکاتی شخصیتی و درونی که لازمه این کار است روند کاری او را با شکست مواجه کند یا اصلاً او را به آرزویش که ساختن فیلم است نرساند. مهمترین نکته‌ای که اسکورسیزی به آن اشاره دارد مسئله شجاعت است. فیلمساز باید شجاع باشد. او در نهایت این نکته را به زیبایی بیان می‌کند که هر چقدر کار سخت‌تر و محال‌تر باشد بهتر است و باید با آغوش باز و شجاعانه به سمت آن رفت. این نکته یک روحیه خاصی می‌طلبد، روحیه جنگندگی و رفتن به دل دشواری، نوعی ورزیدن خود در موقعیت‌های دشوار. این نکته‌ای است که در پشت صحنه بسیاری از آثار درخشان سینمایی دیده‌ایم. مثلاً یکی از معروف‌ترین پشت صحنه های تاریخ سینما پشت صحنه فیلم «اینک آخرالزمان» ساخته فرانسیس فورد کاپولا بوده است، پشت صحنه‌ای که همچون جهان درونی فیلم شبیه به جهنم بوده است؛ گرما، فضای غریب، دشواری اجرای پروژه، فضایی غیرقابل تحمل و سرشار از عصبیت ایجاد کرده بود اما در نهایت نتیجه کار یک شاهکار به یادماندنی و اثرگذار در تاریخ سینما شد. نمونه دیگر تمام پشت صحنه‌های استنلی کوبریک بود، جایی که برداشت‌ها آنقدر تکرار می‌شدند که گاه بازیگر و عوامل دچار نوعی ار هم گسیختگی ذهنی و جنون می‌شدند. دشواری کار اما خود زمینه و راهی بود همچون ریاضتی عارفانه تا تمام آثار کوبریک تبدیل به شاهکارهایی بی سابقه و تکرار شوند. مهمترین درسی که اسکورسیزی با نرمی و مهربانی آشنایش به هنرجویان مستر کلاس یادآوری می‌کند همین رفتن به آغوش دشواری و انجام دادن کار بدون تردید و ترس است، درسی شاید فراتر از فیلمسازی؛ درسی برای زندگی.
تماشای آنلاین برنامه‌ی «آموزش فیلمسازی با مارتین اسکورسیزی» در نماوا
