مجله نماوا، ترجمه: علی افتخاری
سریال ترسناک «تسخیر در عمارت هیل» (۲۰۱۸) تولید نتفلیکس، تجسم دوباره رمان کلاسیک شرلی جکسون نویسنده آمریکایی بود که در ۱۹۵۹ منتشر شد. مایک فلنگن نویسنده، کارگردان و خالق سریال و تیم نویسنده‌‌های او، داستان ترسناک و گوتیک جکسون را به دوران معاصر منتقل کردند و تمرکز روایت را بر ضربه عاطفی چند نسل یک خانواده قرار دادند.
دنباله آن سریال، «تسخیر در عمارت بلای» (The Haunting of Bly Manor) – که در ۲۰۲۰ از نتفلیکس پخش شد – نیز یک داستان ارواحِ روان‌شناختی است که از روی کتاب ساخته شد، اگرچه منابع آن در مقایسه با «تسخیر در عمارت هیل» کمی تنوع بیشتری دارد.
مبنای اصلی «تسخیر در عمارت بلای»، رمان کوتاه «سخت‌تر شدن اوضاع» نوشته هنری جیمز نویسنده آمریکایی-بریتانیایی است که در ۱۸۹۸ منتشر شد و در طول سال‌ها چندین بار اقتباس شده است – مهم‌ترین آن‌ها توسط جک کلیتون در فیلم تحسین‌شده «بی‌گناهان» (۱۹۶۱)، و اخیراً توسط فلوریا سیجیزموندی در فیلم «چرخش» (۲۰۲۰).
«سخت‌تر شدن اوضاع» در ابتدا بین ژانویه و آوریل ۱۸۹۸ به‌صورت پاورقی در مجله کالی‌یر منتشر شد. این شیوه در آن زمان بسیار رایج بود و بسیاری از داستان‌های معروف بریتانیایی، ازجمله «یادداشت‌های پیکویک» اولین رمان چارلز دیکنز و «شرلوک هولمز» آرتور کانن دویل به این شکل منتشر شدند.
«سخت‌تر شدن اوضاع» داستان یک معلم سرخانه جوان و ناشناس است که به خانه‌ای دورافتاده در حومه شهری در انگلیس می‌رسد، جایی که مراقبت از یک برادر و خواهرِ تازه یتیم به او سپرده می‌شود. او در ابتدا شیفته فضای آرام و مسحورکننده خانه و زمینهای وسیع اطراف آن می‌شود. آرامش او زمانی به هم می‌ریزد که شروع به دیدن به تصاویری غریب می‌کند و متوجه می‌شود که خانه در تسخیر ارواح است. این خلاصه داستان، در حالت کلی، حداقل برخی از آنچه در سریال «تسخیر در عمارت بلای» اتفاق می‌افتد، توصیف می‌کند، اگرچه فلنگن و تیم نویسنده‌‌های او، داستان و شخصیت‌ها را به میزان قابل توجهی گسترش دادند و عناصر جدید زیادی را برای خلق یک سریال ۹ اپیزودی غنی، اضافه کردند.
فلنگن دراین‌باره می‌گوید: «محور اصلی “سخت‌تر شدن اوضاع” بچه‌هایی است که خانواده ندارند. من به داستان‌های مربوط به خانواده و ضربه عاطفی خیلی علاقه دارم، و داستان “تسخیر در عمارت بلای” به‌نوعی درباره یک خانواده است که می‌کوشد خود را جمع و جور کند. ضربه عاطفی حضور قالب دارد، اما نه از آن نوعِ وجودی که ما در فصل اول با آن برخورد کردیم.»
البته فلنگن و گروه او از منابعی فراتر از رمان کوتاه «سخت‌تر شدن اوضاع» استفاده کردند – درواقع، در سریال ارجاعاتی به داستان‌های متعدد هنری جیمز می‌شود، و هر اپیزود به نام یکی از داستان‌های کوتاه او نام‌گذاری شده است.
فلنگن می‌گوید: «یکی از نکات منحصربه‌فرد فصل جدید این است که هرچند ما از “سخت‌تر شدن اوضاع” به‌عنوان محور اصلی استفاده کردیم، اما در عین حال نقبی هم به سایر داستان‌های ارواح هنری جیمز زدیم. “سخت‌تر شدن اوضاع” آن‌‌قدر اقتباس شده است که برداشت تازه از آن بسیار سخت است، اما همین که در را به روی بقیه کارهای او که بسیاری از آن‌ها هرگز اقتباس نشده‌اند، باز کردیم، خیلی چیزهای دیگر پیش روی ما قرار گرفت.»
وقتی فلنگن روی «تسخیر در عمارت هیل» کار می‌کرد، همیشه قصد داشت اپیزودی را فیلمبرداری کند که بازگشتی به تاریخ عمارت هیل باشد و قبل از ورود خانواده کرین، به ساکنان سابق خانه بپردازد. از بد حادثه، این خواسته برآورده نشد.
او می‌گوید: «نتوانستیم آن کار را انجام دهیم. متن را نوشتیم. بازیگران را انتخاب کردیم. برنامه‌ریزی هم کردیم، اما مجبور شدیم فصل را به‌موقع و با بودجه‌ای که در اختیار داشتیم به پایان برسانیم. برای همین ناچار شدیم آن اپیزود را حذف کنیم. این چیزی بود که قربانی رفتار خوب ما شد.»
وقتی قرار شد «تسخیر در عمارت بلای» به‌عنوان ادامه آن سریال ساخته شود، فلنگن فرصت پیدا کرد کار را در زمینهای جدید به کار گیرد. به‌این‌ترتیب، داستان کوتاه «عاشقانه برخی لباس‌های قدیمی» جیمز را مبنای اپیزود هشتم قرار داد. این داستان در فوریه ۱۸۶۸ نوشته و اولین بار در مجله آتلانتیک منتشر شد. جیمز در ۱۸۸۵ «عاشقانه برخی لباس‌های قدیمی» را با برخی تغییرات در بریتانیا منتشر کرد.
اپیزود «عاشقانه برخی لباس‌های قدیمی» که به‌صورت سیاه و سفید فیلمبرداری شد. داستان دو خواهر ثروتمند را روایت می‌کند؛ پردیتا (با بازی کتی پارکر که در «تسخیر در عمارت هیل» هم بازی کرد) و وایولا (کیت سیگل که همسر فلنگن است و او هم در «تسخیر در عمارت هیل» حضور داشت) که پس از مرگ پدرشان مسئولیت سرپا نگه‌داشتن املاک او را عهده‌دار می‌شوند.
وایولا با آرتور لویدِ ثروتمند ازدواج می‌کند، اما بعد گرفتار یک بیماری طولانی‌مدت می‌شود. پردیتا سرانجام خواهر خود را که بیش‌ازحد بیمار و بیش‌ازحد بدعنق شده است، می‌کشد. با این کار وایولا به شبحی قدرتمند تبدیل می‌شود که در گذر زمان به «بانوی دریاچه» معروف می‌شود، کسی که حضور او بر عمارت بلای سایه انداخته است.
فلنگن می‌گوید: «این اپیزود محبوب من در این فصل است. این ایده که واقعاً می‌توانیم به گذشته برگردیم و خود داستان تسخیر و داستان ارواح را بگوییم، به‌طوری‌که ارتباط برقرار کردن با قهرمانان سریال چندان دشوار نباشد، واقعاً هیجان‌انگیز بود.»
هر دو نسخه تلویزیونی و داستان کوتاه «عاشقانه برخی لباس‌های قدیمی» شامل لحظه‌ای تکان‌دهنده است که در آن یکی از خواهران از دیگری انتقام می‌گیرد، هرچند نام و نقش خواهران تغییر کرده است. در «تسخیر در عمارت بلای»، این وایولا است که از آرتور می‌خواهد قول بدهد لباس گران‌بهای او را در صندوق بگذارد و تا وقتی دخترشان به بلوغ نرسیده درِ آن را باز نکند. وقتی پردیتا تصمیم می‌گیرد صندوق را برای باز کند، یک لحظه بسیار ترسناک خلق می‌شود.
اگرچه فلنگن کار خود را با کارگردانی فیلم‌های ترسناک شروع کرد و هنوز هم ادامه می‌دهد، اما با دو سریال «تسخیر» ثابت کرده است که می‌تواند در قصه‌گویی اپیزودیک در حوزه تلویزیونی نیز خیلی خوب عمل کند. ماهیت برجسته «عاشقانه برخی لباس‌های قدیمی» یادآور «دو طوفان»، اپیزود ۶ در «تسخیر در عمارت هیل» است که با نماهای تراولینگ طولانی و حرکت ماهرانه بین دو بازه زمانی، رکن اصلی آن فصل است. به گفته کارگردان، برای «تسخیر در عمارت بلای» مهم بود که یک اپیزود مستقل داشته باشد که با انرژی «دو طوفان» پهلو بزند، اما انجام این کار با مجموعه جدیدی از چالش‌ها همراه شد.
فلنگن می‌گوید: «این یکی از آن اپیزود‌ها بود، تقریباً مانند اپیزود ششم در فصل اول، که ما در تمام مدت برای آن آماده بودیم و روی آن کار می‌کردیم. ما این اپیزود را آخر از همه فیلمبرداری کردیم. داستان اصلی خود را به پایان رسانده بودیم. و بعد مجبور بودیم همه‌چیز را اصلاح کنیم – داخل خانه، بیرون خانه. همه وسایل روشنایی برقی را برداشتیم و بجای آن شمعدان گذاشتیم، همه‌چیز را کاملاً تغییر دادیم. ما باید تجربه ساخت این فصل را با این قطعه مستقل، زیبا عاشقانه گوتیک و سیاه و سفید به پایان می‌رساندیم.»
اگرچه فلنگن در مقام خالق سریال بر همه جنبه‌های «تسخیر در عمارت بلای» نظارت داشت، اما برخلاف «تسخیر در عمارت هیل» که همه اپیزودهای آن را خودش کارگردانی کرد، این بار فقط اپیزود اول را کارگردانی کرد. او می‌گوید تجربه کارگردانی ۱۰ اپیزود «تسخیر در عمارت هیل» برای او بسیار دشوار بود، در حدی که ۴۰ پوند وزن کم کرد. برای «تسخیر در عمارت بلای» چند کارگردان کنترل کار را بر عهده گرفتند و اپیزود ۸ را اکسل کارولین کارگردان بلژیکی (سازنده فیلم «یار غار») ساخت.
فلنگن می‌گوید: «اکسل کارولین دانشجوی سینمای وحشت سیاه و سفیدِ کلاسیک است، و ایده‌های هیجان‌انگیز زیادی درمورد چگونگی بیان این اپیزود داشت. همه ما همیشه به اپیزود هشتم به‌عنوان فرصتی برای انجام کاری که بیش از همه دوست داریم و آنچه ما را وادار به ساخت دو سریال «تسخیر» کرد، نگاه می‌کردیم، یعنی بازگشت به رابرت وایز و جک کلیتون و آن فیلم‌های بسیار تأثیرگذار اوایل دهه ۱۹۶۰. آن‌ها بسیار عالی ساخته شدند، طوری که تلاش برای انجام یک اقتباس وفادارانه از این متون بی‌معنی به نظر می‌رسد.»
یکی دیگر از داستان‌های هنری جیمز که در «تسخیر در عمارت بلای» به کار رفت، «جانور در جنگل» است، درباره مردی که در احساس نابودی غرق شده و مطمئن است که زندگی او به یک فاجعه ختم می‌شود. سومین داستان، «The Jolly Corner» است، درباره مردی که به خانه دوران کودکی خود بازمی‌گردد و احساس می‌کند که خانه توسط خویشتن دیگر او تسخیر شده است – تجلی فیزیکی مردی که در صورت انتخاب‌های متفاوت در زندگی، می‌توانست باشد.
فلنگن درمورد کندوکاو در آثار جیمز برای فصل جدید می‌گوید: «دانه‌هایی که هنری جیمز کاشت در سراسر ادبیات وحشت رشد کرده است و این کاملاً مشهود است. شرلی جکسون آشکارا متأثر از هنری جیمز بود، و استیون کینگ از شرلی جکسون الهام گرفت. واقعاً عالی است که به ابتدا برگردیم و بتوانیم رشته‌هایی را که از آن زمان تاکنون با ادبیات وحشت بوده است، شناسایی کنیم.»
منبع: ال، دن آف گیک
