مجله نماوا، ترجمه: علی افتخاری
در ابتدای سریال الیزابت شدن (Becoming Elizabeth)، سریال جدید استارز که درباره سال‌های کم‌تر به تصویر کشیده شده نوجوانی ملکه الیزابت اول انگلستان است، کالسکه‌ای در یک سپیده‌دم بارانی توسط سربازانی سوار بر اسب و مشعل به دست هدایت می‌شود. ژانویه سال ۱۵۴۷ است و کالسکه جنازه پادشاه هنری هشتم را حمل می‌کند. بلافاصله، فرزندان مشروع او، ادوارد، مری و الیزابت را می‌بینیم که از رختخواب بیرون آمده‌اند و از راهروهای تاریک عبور می‌کنند.
مری، فرزند بزرگ خانواده، وحشت‌زده می‌پرسد: «چرا همه ما را اینجا آورده‌اید؟ می‌خواهید با ما چه کار کنید؟» الیزابت ۱۴ ساله زمزمه می‌کند: «یعنی…؟»
تاریکی، هرج و مرج و ترس دقایق ابتدایی، طنین سریال بریتانیایی هشت اپیزودی «الیزابت شدن» را مشخص می‌کند که ۱۲ ژوئن ۲۰۲۲ نمایش داده شد. متن را آنیا ریس، نمایشنامه‌نویس ۳۰ ساله بریتانیایی با حال و هوای یک سریال خانوادگی حماسی– بیشتر از جنس «وراثت» تا «ملکه سفید» نوشته است. مرگ هنری، کاتالیزور مبارزه بی‌امان اشراف برای رسیدن به قدرت است که با قرار گرفتن در پشت سر ادوارد، ۹ ساله، پادشاه جدید، برای اداره کشور رقابت می‌کنند و در این بازی بقا فرزندان هنری برای آن‌ها نقش «سرباز» را دارند. درنهایت، الیزابت بر تخت پادشاهی نشست و ۴۵ سال سلطنت کرد.
الیزابت دومین دختر هنری هشتم بود که به خاطر شش همسرش (بدون در نظر گرفتن هر نوع گره و پیروزی سیاسی) شهرت داشت– دوتای آن‌ها را طلاق داد، یکی فوت کرد، یکی زنده ماند و دوتای آن‌ها را گردن زد، ازجمله آن بولین، مادر الیزابت.
جاستین چادویک کارگردان سه اپیزود اول «الیزابت شدن» می‌گوید: «الیزابت به خاطر کارهای بزرگی که انجام داد، کارهای وحشتناکی که انجام داد، شهرت دارد، اما در این مرحله، او هنوز خام بود – یک زن جوان و باهوش که با همه چیزهایی که هر کس در ۱۴ سالگی با آن روبروست، دست و پنجه نرم می‌کرد. او به یک دریای پرتلاطم پرت شد.»
چادویک با یک سبک بصری غریزی و کلاستروفوبیک و استفاده از دوربین‌های روی دست که به‌دقت بازیگران را دنبال می‌کنند، به‌ندرت به سراغ مناظر وسیع می‌رود که در سریال‌های تاریخی معمول است.
ریس در ۱۷ سالگی نمایشنامه‌ای نوشت که در ۲۰۱۰ در وست اند روی صحنه رفت و وقتی جرج اورموند، تهیه‌کننده برای پروژه «الیزابت شدن» به سراغ او رفت، ریس با صراحت گفت سریال‌های تاریخی را تماشا نمی‌کند. او به یاد می‌آورد: «جرج گفت، “پس سریالی بنویس که آن را تماشا کنی.”» بعد اورموند درمورد دوره‌ای از تاریخ که می‌خواست دراماتیزه کند با ریس صحبت کرد. ریس می‌گوید: «به نظرم یک داستان کاملاً شگفت‌انگیز بود. متوجه شدم آن اتفاقات، الیزابت را به کسی که بعدها شد تبدیل کرد.»
اگرچه سریال الیزابت شدن بر الیزابتِ نوجوان (آلیسیا فون ریتبرگ، بازیگر آلمانی) تمرکز دارد، اما ماجراهای خواهر و برادر او، بزرگسالان زندگی او و تغییر وفاداری دلالان مختلف قدرت را از نزدیک دنبال می‌کند و هرچند کسانی که قدرت را در دست دارند مردان هستند، مذاکرات زنان باقدرت – این که چگونه آن را به دست آورند، چگونه از آن استفاده کنند، چگونه آن را حفظ کنند – در پیش‌زمینه قرار دارد.
چهره شاخص زنانی که تلاش می‌کنند قدرت را به دست بگیرند، کاترین پار (جسیکا رین) است، بیوه هنری هشتم که او را اولین بار در حال معاشقه با توماس سیمور (تام کالن)، دایی پادشاه جدید می‌بینیم (جین سیمور، خواهر توماس، همسر سوم هنری بود.)
در اینجا، کاترین یک شخصیت وظیفه‌شناس و فاضل از دودمان تودور نیست، بلکه در عوض زنی با اعتمادبه‌نفس و ازنظر سیاسی زیرک است. کاترین همچنین برای الیزابت نوجوان که با او و همسر جدیدش، سیمور -که پس از مرگ هنری به‌سرعت با او ازدواج می‌کند –زندگی می‌کند نقش یک مادر و یک الگو را دارد.
رین با اشاره به آنچه به‌غلط درباره شش همسر هنری به دانش‌آموزان بریتانیایی یاد داده می‌شود، می‌گوید: «کاترین زنی باهوش بود که نمی‌توان دریک کلمه او را خلاصه کرد. ازاین‌جهت، به کار بردن توصیفاتی مانند”طلاق داده شد”، “سرش از بدن جدا شد”، “درگذشت”، “طلاق داده شد”، “سرش از بدن جدا شد”، “زنده ماند” که درمورد همسران هنری به کار می‌رود، درست نیست.» رین می‌گوید تأثیر کاترین بر الیزابت خیلی زیاد بود. «کاترین از او مراقبت می‌کند، در آموزش او نقش دارد، اما این ارتباط، مبهم و آمیخته با فریب‌کاری و جاه‌طلبی است، اما همچنین به الیزابت یاد می‌دهد که چگونه در دربار مردانه عمل کند و در آن دنیا مانور دهد.»
کاترین انتظار دارد نایب‌السلطنه شود – و حاکم تأثیرگذار کشور – چرا که ادوارد (الیور زترستروم) فقط یک بچه است، اما ادوارد سیمور (جان هفرنان)، برادر توماس که خود را به‌عنوان حاکم واقعی معرفی می‌کند، به‌سرعت این نقش را می‌رباید. رابطه مملو از رقابت بین برادران سیمور و دسیسه‌های شخصی توماس در راه قدرت، نقشه‌های کاترین را بیشتر به هم می‌ریزد و رابطه توماس با الیزابت بسیار جوان ضربه آخر را به او وارد می‌کند.
فون ریتبرگ می‌گوید: «سریال الیزابت شدن همه‌چیزی است که انتظارش را ندارید. ممکن است فکر کنید الیزابت در یک دنیای شاهزاده خانمی و پرزرق و برق زندگی می‌کند، اما فضا بسیار تاریک و بسیار وحشیانه است و او پس از مرگ پدرش باید جای خود را در یک دنیای بسیار خطرناک پیدا کند.»
او ادامه می‌دهد: «پرنسس در طول زندگی خود گاهی محبوب است، گاهی نیست، در صف تاج و تخت قرار دارد و بعد می‌گویند حرامزاده است و درمجموع، هدف اصلی او نه ملکه بودن، بلکه زنده ماندن است. او سعی می‌کند جای خود را در دربار پیدا کند، بین برادر و خواهرش حرکت کند و سعی می‌کند مورد توهین قرار نگیرد و خودش را در امان نگه دارد.» (مری با بازی رومولا گری یک کاتولیک پرشور است، درحالی‌که ادوارد یک پروتستان دوآتشه است.)
فون ریتبرگ که با بازی در نقش ملکه الیزابت اول پا جای پای بازیگرانی مانند جودی دنچ، کیت بلانشت و هلن میرن گذاشته است، اضافه می‌کند الیزابت در عین حال یک نوجوان است؛ او تصمیماتی را که از طرف او گرفته می‌شود زیر سؤال می‌برد و عاشق مردی اشتباه می‌شود.
اورموند که همراه با ریس، جرج فیبر و لیزا آزبورن سریال را تهیه کرد، می‌گوید وقتی اولین بار متوجه شد این بخش از زندگی الیزابت به‌خوبی در کتاب‌ها و اسناد آمده، اما خیلی کم در قالب نمایشی به تصویر کشیده شده است (فیلم «بِس جوان» در ۱۹۵۳ یک استثنا است)، داستان را به طرز شگفت‌آوری معاصر دید.
اورموند می‌گوید: «”الیزابت شدن” درباره نوجوانی است که احساس می‌کند کنترل خود را در دست دارد و بالغ است، اما برای فعالیت در یک دنیای بزرگسال مجهز نیست. سیاست جنسی دوران او بسیار معاصر و طنین‌انداز است.»
از سوی دیگر، کالن می‌گوید سعی کرد توماس را تا حد امکان سه‌بعدی به تصویر درآورد، «به‌طوری‌که تماشاگر همان‌طور که الیزابت مجذوب او می‌شود و به او دل می‌بازد، شیفته او شود.» او اضافه می‌کند: «این داستان یک رابطه پیچیده و توام با سوء استفاده است – یک مرد قدرتمند و جذاب که از یک زن جوان سوء استفاده می‌کند. شما می‌توانید داستان را سیاه و سفید کنید، اما قضیه توماس مبهم‌تر از این حرف‌هاست. او واقعاً زنان را دوست دارد و به حرف آن‌ها گوش می‌دهد. آن‌ها نیاز او را برطرف می‌کنند و او از این قدرت استفاده می‌کند.»
فون ریتبرگ می‌گوید: «به نظر من نکته خیلی زیبا درمورد متن سریال این است که هیچ‌چیز سیاه و سفید نیست. کسی شرور نیست. کسی قهرمان نیست. سریال پیچیدگی مسائل خانوادگی و روابط بین خواهران و برادران را به شکلی درخشان به نمایش می‌گذارد.»
«الیزابت شدن» رابطه الیزابت و توماس و پیامدهای آن ر ابوته آزمایش فرض می‌کند که غرایز سیاسی الیزابت جوان در آن شکل می‌گیرد. الیزابت نورتون، مورخ که در کتاب خود «وسوسه الیزابت تودور» استدلال مشابهی دارد، می‌گوید شش سال سلطنت ادوارد در روایت‌های تاریخی از زندگی الیزابت تا حد زیادی نادیده گرفته شده است.
نورتون می‌گوید: «ما طوری به گذشته نگاه می‌کنیم که انگار همیشه قرار بود او ملکه باشد، درحالی‌که در این مرحله از زندگی، الیزابت شانس زیادی برای تصاحب تاج و تخت ندارد. احتمالاً ادوارد ازدواج می‌کند و صاحب فرزند می‌شود. مری نیز احتمالاً ازدواج خواهد کرد.» نورتون اضافه می‌کند: «الیزابت در این مدت یاد می‌گیرد نیت‌های خود را پنهان نگه دارد و درک می‌کند نزدیک شدن به تاج و تخت چقدر می‌تواند خطرناک باشد و از طریق کاترین پار با خطرات ازدواج و از دست دادن استقلال آگاه می‌شود.»
ریس سعی کرد از ساختاربندی سریال حول وقایع مهم سیاسی اجتناب کند. «من بیشتر به آدم‌ها علاقه‌مندم، به نشان دادن جایگاه انسانی الیزابت و این که نداشتن قدرت، امنیت و خودمختاری با شما چهمی‌کند.» به همین خاطر تصمیم گرفت با «الیزابت شدن» به‌عنوان «یک سریال خانوادگی، یک سریال با موضوع دوران بلوغ، یک تریلر احساسی، همه‌چیز علاوه بر یک سریال تاریخی» برخورد کند.
فون ریتبرگ می‌گوید: «”الیزابت شدن” درنهایت درباره دختری جوان است که در یک دنیای بسیار وحشی و سیاه به بلوغ می‌رسد.»
منبع: نیویورک تایمز (رازلین سالکاس)
تماشای سریال الیزابت شدن در نماوا
