مجله نماوا، ترجمه: علی افتخاری
داستانهای با موضوع جنایات سازمان‌یافته، عموماً با اسلحه، مواد مخدر، شبکه‌های فساد، ژست‌های مردانه و اغلب حال و هوای تجملی و پرزرق و برق درون مافیا کیف می‌کنند و خیلی کم پیش می‌آید هزینه‌های انسانی زنانی که در این نوع زندگی به دنیا می‌آیند و هیچ امیدی به فرار ندارند، بررسی شود.
سریال مادران خوب (The Good Mothers) – که آوریل ۲۰۲۳ از دیزنی پلاس پخش شد – می‌کوشد تعادل را برقرار کند. این مجموعه شش اپیزودی از روی داستانی واقعی ساخته شده است و ماجرای سه زن مرتبط با «نِدرانگِتا»، طایفه مافیایی بسیار قدرتمند – هرچند نه‌چندان شناخته‌شده در خارج از ایتالیا – را روایت می‌کند که تصمیم می‌گیرند در مقابل این سیستم بایستند.
تلویزیون ایتالیا در لحظه‌ای خاص به سر می‌برد و سریال‌های جنایی آن – از «Romanzo criminale» و «سوبورا» گرفته تا «گومورا» – نفس‌گیر ظاهر می‌شوند. «مادران خوب» را می‌توان به این فهرست محترم اضافه کرد.
شخصیت‌های اصلی بسیار غنی طراحی شده‌اند، داستان، بی‌امان، سرگرم‌کننده و مهیج است و محیطی که اتفاقات در آن روی می‌دهد، خفقان‌آور است. چشم‌انداز زیبای کالابریا (محل استقرار ندرانگتا در جنوب ایتالیا) مات و بی‌روح، نورپردازی خشن و ناخوشایند و حال و هوا به شکلی غیر قابل تحمل پرتنش است.
«مادران خوب» با لئا گاروفالو (میکائلا راماتزوتی) آغاز می‌شود که به همراه دختر ۱۷ ساله‌اش، دنیز (گایا جیراچه) به میلان سفر می‌کند. آن‌ها به دیدار کارلو کوسکو (فرانچسکو کوللا)، شوهر سابق لئا (و پدر دنیز) می‌روند – یکی از روسای ندرانگتا که لئا چند سال پیش علیه او شهادت داد؛ معنایش این است که لئا از آن زمان تاکنون فراری بوده است.
لئا که از چند سال جابه‌جا شدن‌های پی‌درپی و فرار از دست نوچه‌های کارلو خسته شده است، امید دارد بازگرداندن دخترشان باعث شود کارلو او را ببخشد و از تلاش برای کشتنش دست بردارد. آنچه در ادامه می‌آید رشته‌ای از صحنه‌های پرتنش و اعصاب‌خردکن است – و پیامدهای آن شبکه جنایت سازمان‌یافته را تا هسته خود به لرزه درمی‌آورد.
این همچنان داستانی از مردانگی سرکوبگر و سمی در بالاترین حد است، اما جنبه مهم و حیاتی این است که از دیدگاه زنان روایت می‌شود. «مادران خوب» بر معاملات مواد مخدر بین مردان و درگیری‌های گروه‌های خلاف‌کار تمرکز نمی‌کند – شبکه ندرانگتا بسیار وسیع و گسترده است. در عوض، دنیایی را ترسیم می‌کند که زنان در آن ساکن هستند، زنانی که حضورشان به خانه‌هایشان، خانه‌داری و نهایت بردن بچه‌ها به مدرسه و برگرداندن آن‌ها محدود شده است. برخلاف آنچه معمولاً در این سریال‌ها می‌بینیم، در اینجا خشونت در خیابان‌ها نیست، بلکه در قالب بدرفتاری پدران و برادران در خانه و عصبانیت شوهران در زندان تجلی می‌یابد.
همان‌طور که یکی از زنان گرفتار در این سیستم توضیح می‌دهد، متولد شدن در یک خانواده ندرانگتا به معنای ازدواج در ۱۶ سالگی و انتظار وفاداری فراتر از هر چیز است؛ زنان نادیده گرفته می‌شوند، مورد آزار و اذیت قرار می‌گیرند و اساساً زندانی هستند – حتی زمانی که اجازه داده می‌شود از خانه بیرون بیایند، گریز از نگاه شبکه اطراف آن‌ها ناممکن است.
جوزپینا پِشه (والنتینا بِله) و دوستش، ماریا کونچتا کاچولا (سیمونا دیستفانو) در این شرایط قرار دارند. هر دو رؤیای زندگی در آن‌سوی دیوارها را دارند – و بسیار تن به خطر می‌دهند، درحالی‌که حتی انتشار یک عکس در فیس‌بوک می‌تواند به معنای تنبیه باشد – و هر دو به‌طور رقت‌انگیزی دائم از سوی مردان اطراف خود سرکوب می‌شوند.
خفقان دنیای آن‌ها به‌قدری طاقت‌فرساست که اضطراب مداوم به همراه دارد که با ادامه روایت داستان کم و زیاد می‌شود. این یک خشم تدریجی است که قیام آن‌ها علیه مافیا را کاملاً قابل باور می‌کند. هدایت این طغیان با دادستان آنا کولاچه (باربارا کیکیارلی) است که از ابتدا اعتقاد دارد بهترین استراتژی برای مبارزه با ندرانگتا، هدف قرار دادن زنان سازمانی است که زن‌ستیزی پاشنه آشیل آن است و این زنان می‌توانند برای به زانو درآوردن طایفه جنایتکار، نقش اسب تروآ را داشته باشند.
«مادران خوب» اولین بار در ماه فوریه در جشنواره فیلم برلین به نمایش درآمد و برنده اولین «جایزه سریال برلیناله» شد. در حرکتی غیر منتظره برای یک سریال ایتالیایی‌زبان، بریتانیایی‌ها در نویسندگی، کارگردانی و تهیه‌کنندگی «مادران خوب» مشارکت داشتند، هرچند بازیگران و بقیه عوامل تولید همگی ایتالیایی هستند. حاصل کار نشان می‌دهد این یک همکاری متناسب و موزون بوده است.
متن سریال که برگرفته از یک ماجرای واقعی است، از روی کتابی به قلم الکس پِری، خبرنگار مقیم بریتانیا نوشته شد. کتاب را استیون بوچارد که کارش شامل «قلب بغداد» و «آخرین پادشاهی» می‌شود برای سریال اقتباس کرد.
یکی از دو کارگردان «مادران خوب»، جولین جرولدِ کهنه‌کار است که کارنامه او شامل اقتباسی از «انتظارات بزرگ» در ۱۹۹۹، «دندان‌های سفید» در ۲۰۰۲ و «باری دیگر برایدزهد» در ۲۰۰۸ می‌شود. او اخیراً اپیزود‌هایی از سریال «این انگلستان» با موضوع کووید و اپیزود‌هایی از سریال «تاج» را کارگردانی کرد. (الیزا آموروزو ایتالیایی دیگر کارگردان «مادران خوب» است.)
شاید یک سریال مافیایی زبر و زمخت ایتالیایی‌زبان، شکاف آشکاری در رزومه جرولد نباشد، اما او این مجموعه تلویزیونی را ماهرانه مدیریت کرد. «مادران خوب» به زیبایی تصویربرداری شده و به طرز هیجان‌انگیزی پرتنش است.
تحقیق درباره روان‌شناسی شخصیت‌ها
«مادران خوب» تولید دو شرکت تولیدکننده پیشرو در اروپا – هاوس پروداکشنز بریتانیا و وایلدساید ایتالیا است، اما برای راه پیدا کردن به صفحه مسیری طولانی را طی کرد. این یکی از نخستین پروژه‌هایی بود که جولیت هاول، رئیس سابق بخش تلویزیون ورکینگ تایتل و تسا راس، رئیس سابق فیلم ۴ بعد از راه‌اندازی هاوس پروداکشنز در ۲۰۱۶ انتخاب کردند. در آن مرحله فقط در حد پیشنهاد یک کتاب بود.
هاول – یکی از تهیه‌کنندگان اجرایی «مادران خوب» – به یاد می‌آورد: «در همان دو صفحه اول می‌توان متوجه شد با یک داستان بسیار خارق‌العاده روبرو هستیم.» در ژانویه ۲۰۱۸، نیویورکر مطلب تحسین‌شده‌ای نوشته پری با تیتر «خون و عدالت» منتشر کرد. تابستان همان سال کتاب «مادران خوب» پری به بازار آمد.
مدیران هاوس پروداکشنز برای نگارش متن سریال با استیون بوچارد توافق کردند. او برای نوشتن سریال کوتاه «پنج دختر» درباره قربانیان یک قاتل سریالی در بریتانیا که در ۲۰۱۰ از بی‌بی‌سی به نمایش درآمد، نامزد بفتا تلویزیون شد و بیشتر به خاطر اقتباس و گردانندگی سه فصل اول «آخرین پادشاهی» شهرت داشت. اولین بار بود که هاوس پروداکشنز با بوچارد کار می‌کرد، اما به گفته هاول، شرکت مدت‌ها بود کار او را تحسین می‌کرد. هاول می‌گوید: «نوشته‌های استیو حساسیت خاصی دارد. مخاطب می‌تواند با شخصیت‌ها به‌ویژه شخصیت‌های زن ارتباط عاطفی برقرار کند.»
بوچارد زمانی کار را شروع کرد که کتاب پری هنوز منتشر نشده بود. هاول می‌گوید: «الکس روی کتاب کار می‌کرد و ما صفحه به صفحه آن را به استیو می‌دادیم.»
در ابتدا برنامه این بود که «مادران خوب» در قالب یک فیلم سینمایی اقتباس شود. به‌هرحال، هاوس پروداکشنز سابقه کار در حوزه سینما و تلویزیون را دارد که سریال‌هایی مانند «شروود»، «زندگی پس از زندگی» و «برگزیت – جنگ غیرمجاز» و همچنین فیلم‌هایی ازجمله «شگفتی» به کارگردانی سباستین للیو را در برمی‌گیرد.
اما خیلی زود مشخص شد داستان برای یک مجموعه تلویزیونی مناسب‌تر است و به گفته هاول به متن اجازه می‌دهد فضای بیشتری برای «تحقیق درباره روان‌شناسی شخصیت‌ها» فراهم کند. او می‌گوید: «این فقط یک داستان نیست – داستانهای چند زن را در هم می‌آمیزد؛ بنابراین تلویزیون یک رسانه خیلی آسان‌تر و مرتبط‌تر برای پروژه بود.»
در ادامه دیزنی پلاس به «مادران خوب» به‌عنوان بخشی از اولین تولیدات ارجینال خود در اروپا چراغ سبز نشان داد. هاول می‌گوید: «ما در جستجوی پروژه‌ای برای دیزنی بودیم و ازقضا جوهانا دورو (مدیر بخش تولید محتوای ای‌ام‌ای‌آ در والت دیزنی کمپانی) از کتاب باخبر بود. او الکس را می‌شناخت. “مادران خوب” فقط یکی از مواردی بود که ما در جلسه با جوهانا درمورد آن صحبت کردیم و او گفت، “من ماجرای این کتاب را می‌دانم.”»
او ادامه می‌دهد: «در آن مرحله، متن‌ها به زبان انگلیسی بود و برنامه این بود که سریال به زبان انگلیسی ساخته شود، اما هر چه جلوتر می‌رفتیم، این رویکرد درست به نظر نمی‌رسید. گروه ما می‌خواست یک سریال معتبر بسازد که به داستان وفادار باشد. به‌هرحال قرار بود از روی اتفاقات واقعی ساخته شود. با در نظر گرفتن استقبال و تمایل بیشتر تماشاگران به تولیدات غیر انگلیسی‌زبان، تصویربرداری به زبان ایتالیایی منطقی به نظر می‌رسید.»
دیزنی، هاوس پروداکشنز را به شرکت ایتالیایی وایلدساید معرفی کرد که سریال‌های «دوست نابغه من» و «پاپ جوان» و فیلم‌های «بی‌نهایت» و «هشت کوهستان» را در کارنامه دارد. اولین دیدار مسئولان دو شرکت در زمان همه‌گیری کرونا از طریق زوم صورت گرفت. هاول می‌گوید: «با عقل جور درمی‌آمد. آن‌ها انگلیسی را عالی صحبت می‌کنند. یک سلیقه مشترک داشتیم، به این معنی که در مرحله کار روی متن‌ها و گسترش داستان به‌طورکلی هم‌نظر بودیم.»
وایلدساید زمانی وارد پروژه شد که طرح کلی و دو اپیزود نوشته شده بود و در توسعه سریال از نزدیک با هاوس پروداکشنز همکاری کرد.
مشارکت بین‌فرهنگی
هریت اسپنسر، یکی دیگر از تهیه‌کنندگان اجرایی «مادران خوب»، فرآیند همکاری استعدادهای ایتالیایی و بریتانیایی را یک آزمون در همکاری بین‌فرهنگی توصیف می‌کند. به گفته او، وایلدساید «تخصص یک تولید ایتالیایی و در عین حال درک پیچیده از زمینه داستان» را با خود به پروژه آورد. به همین اندازه، هاوس پروداکشنز می‌توانست پرسش‌هایی درباره داستان و موقعیت بپرسد که فقط افراد ناآشنا با ایتالیا می‌توانند مطرح کنند. ماریو جانانی، مدیرعامل وایلدساید و لورنتزو گانگاروسا، رئیس بخش تولیدات بین‌المللی، رهبری شرکت ایتالیایی را در این تولید مشترک به عهده گرفتند.
ترجمه متن، بخش کلیدی این روند بود و گروه تولید به کلودیا دوراستانتی، رمان‌نویس ایتالیایی-آمریکایی روی آورد. او در کالابریا بزرگ شده است و تفاوت‌های ظریف فرهنگی منطقه و گویش محلی آنجا را درک می‌کند.
انتخاب بازیگران نیز آشکارا بسیار اهمیت داشت. گروه تولید با ترزا راتزائوتی، مسئول انتخاب بازیگر ایتالیایی کار کرد. هاوس پروداکشنز درباره تبار و سابقه بازیگران ایتالیایی که نوارهای تست بازیگری خود را می‌فرستادند، هیچ برداشتی نداشت، همچنین نسبت به کسانی که درنهایت برای بازی در سریال انتخاب شدند، اما اسپنسر به یاد می‌آورد این روند آن‌قدر که تصور می‌شود مشکل‌ساز نیست و قدرت بازیگری می‌تواند خودش را فراتر از زبان نشان دهد. او می‌گوید: «ما درمورد انتخاب بازیگران با وایلدساید جلسات متعدد داشتیم و واکنش‌هایمان معمولاً دقیقاً یکی بود.»
برای نقش‌های اصلی، گایا جیراچه – که در سه فصل اول «دوست نابغه من» بازی کرد – برای نقش دنیز کوسکو، دختر نوجوان یک رئیس مافیا و برای نقش لئا گاروفالو، مادر او، میکائلا رامزوتی بازیگر برنده جایزه دیوید دی دوناتلو انتخاب شدند. باربارا کیکیارلی (از سریال «سوبورا») برای نقش دادستان آنا کولاچه انتخاب شد، درحالی‌که والنتینا بِله و سیمونا دیستفانو برای نقش دو مادر مافیایی برگزیده شدند.
در همین حال، جولین جرولد بریتانیایی و الیزا آموروزو ایتالیایی برای کارگردانی سریال قرارداد امضا کردند. جرولد که فیلم‌های «جین شدن»، «چکمه‌های غیر عادی» و «یک شبگردی سلطنتی» و همچنین سریال «بزرگسالی مناسب» را نیز در کارنامه دارد، سه اپیزود اول را کارگردانی کرد و آموروزو که رزومه او شامل سریال عاشقانه «وقت تمام شده است» و مستند «کیارا فرانی: پست نشده» می‌شود، کارگردان سه اپیزود دوم است.
هاول می‌گوید جرولد با خود «نگاه سینمایی شگفت‌انگیز» و «امکان نزدیک شدن به شخصیت‌ها» را آورد. به گفته او، حضور یک کارگردان ایتالیایی در پروژه نیز اهمیت داشت، بنابراین وایلدساید آن‌ها را به آموروزو معرفی کرد.
رابطه کاری جرولد و آموروزو خیلی مهم بود. هاول می‌گوید: «ما مشتاق بودیم آن‌ها یک نفر به نظر برسند. جولین یک کارگردان حامی و بسیار سخاوتمند است؛ بنابراین آن‌ها را وادار کردیم زمان زیادی را با هم بگذرانند.» هاول این را یک همکاری مناسب می‌نامد. آموروزو از همان ابتدا اطلاعات محلی خود درمورد لوکیشن‌ها را به کار برد و در تمام مدت با جرولد همکاری نزدیک داشت.
سریال ژانویه ۲۰۲۲ در رم کلید خورد. بعد عوامل تولید برای ادامه کار به کالابریا رفتند و درنهایت برای تصویربرداری پایانی به رم و حومه آن بازگشتند. ویتوریو اومودی زورینی، فیلمبردار ایتالیایی که کارهای او شامل قصه‌‌های مافیایی «صفر صفر صفر» و «گومورا» می‌شود و فران پاردس روبیو، مدیر فیلمبرداری اسپانیایی («گومورا»، «زندگی دروغ‌گوی بزرگسالان»)، اپیزود‌های اول تا سوم را تصویربرداری کردند، درحالی‌که مارتینا کوکو که با آموروزو در سریال «وقت تمام شده است» کار کرده بود، سه اپیزود پایانی را تصویربرداری کرد. کل این روند تا ماه مه سال گذشته ادامه داشت. مرحله پس از تولید در رم سپری شد و سیمونا پاجی، کیارا گریتزیوتی و ایرنه وکیو «مادران خوب» را تدوین کردند.
موفقیت در برلین
هاوس پروداکشنز پس از معرفی موفق سریال «مثلثات» ساخته اثینا ریچل سنگاری در جشنواره فیلم برلین ۲۰۲۰، اواخر سال گذشته با «مادران خوب» به برلین بازگشت. در دورانی که مجموعه‌های تلویزیونی زیادی در حال تولید و نمایش هستند، بخش «سریال برلیناله» می‌تواند یک سکوی پرتاب مؤثر باشد. در دوره اخیر جشنواره برلین تنها هفت سریال در این بخش مسابقه حضور داشتند که همین حضور می‌تواند به سود تمام آن‌ها باشد.
اسپنسر می‌گوید «مادران خوب» به دنبال «نگاه زنانه به دنیای مافیا» بود. او اضافه می‌کند بوچارد، جرولد و آموروزو همگی قویاً حس می‌کردند که نمی‌خواهند «به مشخصات سنتی سریال‌های مافیایی که قبلاً دیده‌ایم متمایل شوند.»
او اشاره می‌کند: «هدف ما نمایش خشونت روی صفحه‌نمایش نبود. این مسئله در پس‌زمینه جلوه بارزی دارد. در عوض، ما همه‌چیز را از منظر زنانی می‌بینیم که شما هرگز به‌درستی در این داستان‌ها نمی‌بینید. این زنان به‌نوعی نامرئی هستند.»
هاول می‌گوید: «همه ما با کلیشه‌های تکرارشونده داستانهای مافیایی آشنا هستیم. این سریال فرصتی بود برای رفتن به دنیایی که فکر می‌کنیم می‌شناسیم، با این ذهنیت که آن را از منظری کاملاً متفاوت ببینیم. این داستان زنان عادی است که کاملاً مرتبط احساس می‌شود – زنانی که کارهای خارق‌العاده می‌کنند و فقط به دنبال زندگی بهتر برای فرزندان خود هستند.»
او در پایان توضیح می‌دهد: «درحالی‌که خود داستان از خیلی جهات دل‌خراش است، اما در عین حال امیدوارکننده است و از امکان تغییر می‌گوید.»
منبع: ایونینگ استاندارد، اسکرین دیلی
تماشای سریال مادران خوب در نماوا
