مجله نماوا، محمد تقی‌زاده
فیلم سینمایی «سرزمین آواره‌ها» (سرزمین کوچ‌نشین‌ها) که از جمله آثار مطرح سال گذشته سینمای آمریکا و همچنین فصل جوایز بود، در نماوا با دوبله فارسی عرضه شده و با بازخوردهای مثبت و فراوانی روبرو شده است.
بازخوردهای مثبت و مخاطب زیاد را از این بابت باید غنیمت شمرد که «سرزمین آواره‌ها» همانند دیگر آثار هالیوودی فیلمی سرگرم‌کننده نیست و انتظار این حجم از مخاطب برای مواجهه با چنین فیلمی با چنین سبک روایی تعجب‌برانگیز است.
«سرزمین آواره‌ها» بیشترین شباهت را از حیث روایت به آثار متقدم ترنس مالیک همچون درخت زندگی دارد، جایی که تصاویر مبهوت‌کننده و مونولوگ‌های تاثیرگذار به جای الگوهای رایج قصه‌گویی روند داستان را پیش می‌برد. در «سرزمین آواره‌ها» نیز فیلمساز چینی شاغل در آمریکا به سبک فیلم‌های مالیک با تصاویری حیرت‌انگیز و قاب‌هایی شگفت‌انگیز از طبیعت و لانگ‌شات‌های چشم‌نواز تماشاگر را میخکوب می‌کند، با این تفاوت که کلویی ژائو به جای مونولوگ‌های مذهبی فیلم «درخت زندگی»، دیالوگ‌های واقع‌گرا و معناگرای قهرمان فیلم را دستمایه روایت و فضای داستانی خود کرده است.
«سرزمین آواره‌ها» به سبک برخی فیلم‌های پست مدرن این سال‌های سینمای جهان، نمایش بیان وضعیت و فضاسازی درخصوص موقعیت کاراکتر اصلی آن است و نمی‌توان آن را به‌مثابه آثار کلاسیک و مرسوم سینمای جهان، فیلمی با روند متشابه و فراز و فرودهای معمول تصور کرد. داستان یک خط فیلمی اینچنین است که زنی در پی برخی اتفاقات زندگی شخصی خود، تصمیم به گذران زندگی از طریق سفر به مناطق مختلف کشور آمریکا می‌گیرد و به همین دلیل عنوان فیلم، «سرزمین آواره‌ها» لقب گرفته است.
برای پیشنهاد به مخاطبان و خوانندگان این نوشته برای تماشای فیلم این نکته ضروری است که در صورتی که در چند دقیقه ابتدایی فیلم توانستید ساختار روایی متفاوت، قهرمان نازیبا (از نظر ظاهری) و نابازیگران فیلم را تحمل کنید، به طور حتم تا پایان فیلم توان همراهی با زندگی حیرت‌انگیز و رفتار و طرز فکر فرن با بازی فرانسیس مک‌دورمند را خواهید داشت و در نهایت پاداش صبوری خود را خواهید گرفت و تماشای فیلمی تاثیرگذار و فراموش‌نشدنی عایدتان می شود.
فرانسیس مک‌دورمند از موثرترین افرادی است که در تولید و ساخت فیلم از مراحل اولیه تا انتهایی در پشت و جلوی دوربین نقش‌آفرینی کرده است؛ از بازی درخشان و باورپذیر او که اسکار بهترین بازیگر زن، کمترین تقدیر از آن به شمار می‌آید تا تلاش‌هایی که وی از مرحله ایده‌پردازی تا اکران فیلم انجام داده است.
روند ساخت فیلم بدین شکل بوده که فیلمنامه «سرزمین آواره‌ها» براساس کتاب «سرزمین آواره‌ها: زنده ماندن در آمریکای قرن ٢١» نوشته جسیکا برودر به نگارش در آمده؛ حق پخش این کتاب از سوی مک‌دورمند و پیتر اسپیر، دیگر تهیه‌کننده فیلم، در سال 2017 خریداری شده بود. در همان سال مک‌دورمند در جشنواره فیلم تورنتو در جریان تماشای فیلم «سوارکار» دومین فیلم کلویی ژائو با این فیلمساز و فیلمنامه‌نویس چینی آشنا می‌شود و این آشنایی اولیه، سنگ بنای همکاری آن دو برای ساخت پروژه «سرزمین آواره‌ها» را فراهم می‌کند. از این رو موفقیت فیلم در مراسم اسکار، گلدن گلوب، بفتا و ونیز را باید موفقیت دو زن توانمند سینماگر در مراحل مختلف نگارش فیلمنامه تا تهیه و ساخت چنین پروژه طاقت‌فرسایی دانست که در نهایت باعث تحسین جهانی فیلم در میان مردم، منتقدان و داوران فستیوال‌ها و آکادمی اسکار شد. ناگفته نماند کلویی ژائو، علاوه بر کارگردان، وظیفه نگارش نسخه سینمایی فیلم و همچنین مونتاژ و تهیه فیلم را در کنار 4 تهیه‌کننده دیگر آن بر عهده داشته است.
در خصوص بازخوردهای فیلم در سراسر جهان نیز باید گفت «سرزمین آواره‌ها» علاوه بر کسب سه جایزه اصلی اسکار یعنی بهترین فیلم، بهترین کارگردانی و بهترین بازیگری زن، جایزه شیر طلایی ونیز، بفتا و گلدن گلوب را در رشته بهترین فیلم کسب کرده است. در گلدن گلوب همچنین جایزه بهترین کارگردانی و در بفتا جایزه بهترین بازیگر زن به کارگردان و بازیگر این فیلم اهدا شد.
همچنین منتقدان سایت سینمایی متاکریتیک و نشریات هالیوود ریپورتر، نیویورک تایمز و … نقدهای مثبت برای این فیلم نوشتند.
نکته آخر در مورد بازخوردها و گزارش فروش فیلم این‌که به دلیل اظهارات کلویی ژائو درباره رواج دروغگویی در چین، دولت این کشور مجوز پخش فیلم و همچنین پخش مراسم اسکار را نداد تا فیلم تحسین‌شده «سرزمین آواره‌ها» در کشور سازنده‌اش مورد تقبیح قرار گیرد.
